Page 140 - journal-14-proceeding

บทคัดยอประกวดผลงานวิชาการประจําปการแพทยแผนไทย การแพทยพื้นบาน และการแพทยทางเลือกแหงชาติ ครั้งที่ 14

PP60G0040 ปริวรรตตํารับสมุนไพรที่ปรากฏในคัมภีรยาใบลานอีสานกรณีศึกษา

คัมภีรยาใบลานพอหมอพิมพ แกววิเศษ

1
ปยาภรณ แสนศิลา ,ปรกช จิตตอํามาตย 1
คณะแพทยศาสตร มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

หลักการและเหตุผล คัมภีรยาใบลานอีสานสวนใหญถูกบันทึกเปนภาษาไทยถิ่นอีสานดวยอักษรธรรมและ
อักษรไทยนอย ซึ่งเปนภาษาที่เขาใจและอานไดยากมาก เนื่องจากมีผูที่สามารถอานอักษรธรรมและอักษรไทย
นอยไดนอยลงแตความศรัทธาของประชาชนก็มิไดถูกละทิ้ง ประสบการณในการดูแลสุขภาพแบบดั้งเดิมยังคงมี

การเรียนรูและถายทอดสืบตอกันมาจนถึงปจจุบัน ดังนั้นการวิจัยนี้จึงเปนการศึกษาคัมภีรใบลานนายพิมพ
แกววิเศษ(ปจจุบันเสียชีวิตแลว) ซึ่งเปนแพทยแผนโบราณประจําตําบลรัตนวาป อําเภอรัตนวาป จังหวัดบึงกาฬ
ซึ่งผูวิจัยไดรับการอนุญาตจากผูสืบทอดเรียบรอยแลว และยังเปนการอนุรักษและยังเปนการสืบทอดองค
ความรูเกี่ยวกับตํารายาในคัมภีรใบลานไวใหคนรุนหลังไดเรียนรูตอไป

วัตถุประสงคเพื่อศึกษาภูมิปญญาหมอพื้นบานในการดูแลสุขภาพที่ปรากฏในคัมภีรยาใบลานอีสานโดยการ
ปริวรรตคัมภีรยาใบลานอีสานเปนอักษรไทยปจจุบันและจําแนกตํารับยาสมุนไพรที่ปรากฎในคัมภีรยาใบลาน
อีสานและจัดทําเอกสารประกอบการสอนในรายวิชาตํารายาในเอกสารโบราณ

วิธีดําเนินงาน งานวิจัยนี้เปนการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการสงคัมภีรยาใบลานอีสานใหผูเชี่ยวชาญทางดานภาษา
อีสานโบราณตรวจสอบความสมบูรณของเนื้อหาและภาษาคัดเลือกคัมภีรยาใบลานอีสานที่มีความสมบูรณที่สุด
จํานวน 1 ผูก แลวทําการปริวรรตคัมภีรยาใบลานอีสานโบราณโดยผูเชี่ยวชาญจากอักษรธรรมอีสานเปน

ภาษาไทยปจจุบัน

ผลการดําเนินการ ผลการวิจัยพบวา คัมภีรยาใบลานอีสาน จํานวน 20 หนาลาน และบันทึกดวยอักษรธรรม
โบราณดวยภาษาอีสานไดใจความชัดเจน ซึ่งกลาวถึง อาการของโรค การตั้งตํารับยารักษาโรค การเก็บยา

วิธีการปรุงยา ในการรักษาโรคอาการตางๆ ไดแก กลุมอาการไขจํานวน กลุมโรคทางเดินอาหารจํานวน กลุม
ระบบทางเดินหายใจจํานวน กลุมโรคไหลเวียนของเลือด กลุมอาการโรคที่เรียกชื่อตามทองถิ่นอีสาน และกลุม
โรคอื่น ๆ โดยมีการแจกแจงตัวยาสมุนไพรในแตตํารับยา และยังรวมถึงหลักการใชยาสมุนไพรตางๆ ในการ

รักษาโรคตามองคความรูของหมอพื้นบาน

ขอสรุป คัมภีรยาใบลานอีสานแสดงใหเห็นวาภูมิปญญาของหมอพื้นบานในการดูผูปวยเปนการดูแลแบบองค
รวม ทั้งทางดานกายและทางจิตใจ ซึ่งเปนการดูแลคนไขที่ปวยทางดานรางกายและจิตใจดวยสมุนไพร คาถา
และพิธีกรรม เพื่อเปนการฟนฟูสุขภาพผูปวยทั้งในดานสภาวะจิตและสุขภาพกายไดอยางมีประสิทธิภาพ

138