Page 135 - journal-14-proceeding

บทคัดยอประกวดผลงานวิชาการประจําปการแพทยแผนไทย การแพทยพื้นบาน และการแพทยทางเลือกแหงชาติ ครั้งที่ 14

PP60G0007 ขอกําหนดคุณภาพทางเคมีฟสิกสของรากชิงชี่

นิธิดา พลโคตร ภูริทัต รัตนสิริ วารุณี จิรวัฒนาพงศ ศักดิ์วิชัย ออนทอง และประถม ทองศรีรักษ
สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสุข

หลักการและเหตุผล ชิงชี่ มีชื่อวิทยาศาสตรวา Capparis micracantha DC. จัดอยูในวงศ Capparaceae
รากชิงชี่มีสรรพคุณ แกไข โรคกระเพาะ ขับลม ขับปสสาวะ รากชิงชี่จัดอยูในตํารับ “ยาหาราก” หรือตํารับยา

“เบญจโลกวิเชียร” ซึ่งเปนตํารับยาที่ใชรากไมสมุนไพร 5 ชนิด เปนสูตรผสมหลัก โดยเปนตํารายาแผนโบราณ
ในบัญชียาหลักแหงชาติ ใชบรรเทาอาการไข เนื่องจากสมุนไพรชนิดนี้ยังไมมีขอกําหนดมาตรฐานมากอน จึงมี
ความจําเปนตองศึกษาคุณสมบัติทางเคมีฟสิกสของวัตถุดิบรากชิงชี่ เพื่อจัดทําขอกําหนดคุณภาพทางเคมีของ
รากชิงชี่

วัตถุประสงค เพื่อศึกษาคุณสมบัติทางเคมีของวัตถุดิบรากชิงชี่ และนํามาใชเปนแนวทางในการจัดทํา
ขอกําหนดมาตรฐานของวัตถุดิบรากชิงชี่

วิธีดําเนินการ งานวิจัยนี้ใชตัวอยางอางอิงตรวจระบุชื่อตามหลักพฤกษอนุกรมวิธาน จํานวน 2 ตัวอยาง และ
ตัวอยางจากรานขายยาสมุนไพร จํานวน 20 ตัวอยาง โดยศึกษาคุณภาพทางเคมีหัวขอปริมาณความชื้นดวย
วิธีกราวิเมตริก ปริมาณเถารวม ปริมาณเถาที่ไมละลายในกรด ปริมาณสารสกัดดวยน้ํา และปริมาณสารสกัด
ดวยเอทานอล ตามวิธีในตํารามาตรฐานยาสมุนไพรไทย ศึกษาเอกลักษณทางเคมีดวยวิธีการทดสอบปฏิกิริยา

เคมี และศึกษาโครมาโทแกรมดวยวิธีทีแอลซี

ผลการศึกษา ผลการศึกษาคุณภาพทางเคมี ดังนี้ ปริมาณความชื้นดวยวิธีกราวิเมตริกรอยละ 7.43 ± 1.12

โดยน้ําหนัก ปริมาณเถารวมรอยละ 3.66 ± 0.96 โดยน้ําหนัก ปริมาณเถาที่ไมละลายในกรดรอยละ 0.86 ±
0.55 โดยน้ําหนัก ปริมาณสารสกัดดวยน้ํารอยละ 8.72 ± 2.86 โดยน้ําหนัก ปริมาณสารสกัดดวยเอทานอล
รอยละ 2.38 ± 0.53 โดยน้ําหนัก และผลจากการศึกษาเอกลักษณทางเคมีพบวาสารสกัดชิงชี่ใหผลบวกเมื่อ
ทดสอบกับสารละลายนินไฮดริน

ขอสรุป ขอมูลที่ไดจากการศึกษาเอกลักษณทางเคมีของรากชิงชี่ สามารถนํามาใชในการตรวจเอกลักษณทาง
เคมีของรากชิงชี่ได และผลจากการศึกษาคุณภาพทางเคมีสามารถนํามาจัดทําเปนขอกําหนดคุณภาพทางเคมี
ของรากชิงชี่ ไดดังนี้ ปริมาณความชื้นดวยวิธีกราวิเมตริกไมเกินรอยละ 9.0 โดยน้ําหนัก ปริมาณเถารวมไมเกิน

รอยละ 5.0 โดยน้ําหนัก ปริมาณเถาที่ไมละลายในกรดไมเกินรอยละ 1.0 โดยน้ําหนัก ปริมาณสารสกัดดวยน้ํา
ไมนอยกวารอยละ 6.0 โดยน้ําหนัก ปริมาณสารสกัดดวยเอทานอลไมนอยกวารอยละ 2.0 โดยน้ําหนัก

133