Page 118 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2565

532 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2565

2.94 ± 0.12, 3.05 ± 0.02, 3.13 ± 0.08, 3.35 ± 0.02, 5 %RH เป็นระยะเวลา 0-7 วัน พบว่าค่าความเป็น
3.64 ± 0.11, 3.67 ± 0.03 และ 3.77 ± 0.22 %w/w กรด-ด่าง (pH) ที่อุณหภูมิ 4˚ซ. ไม่มีความแตกต่าง

ตามล�าดับ และที่อุณหภูมิ 40˚ซ. พบว่าความสามารถ กันเมื่อเทียบกับอุณหภูมิ 25 และ 40˚ซ. ซึ่งความ
การยับยั้งอนุมูลอิสระได้ 50% หรือ IC 50 เท่ากับ 2.67 เป็นกรด-ด่าง (pH) ของทั้ง 3 อุณหภูมิ มีค่าลดลงกับ
± 0.04, 3.13 ± 0.01, 3.36 ± 0.15, 3.41 ± 0.01, 3.62 ระยะเวลาที่เพิ่มขึ้น (ตารางที่ 1) การเกิดตะกอนพบ

± 0.03, 3.68 ± 0.10, 3.70 ± 0.04 และ 3.95 ± 0.05 ว่าที่อุณหภูมิ 4˚ซ. ณ วันที่ 7 ของการศึกษามีการเกิด
%w/w ตามล�าดับ และพบว่าประสิทธิผลในการยับยั้ง ตะกอนที่ 0.16 เซนติเมตร ที่อุณหภูมิ 25˚ซ. มีการเกิด

อนุมลอิสระจะเริ่มลดลงในวันที่ 1-2 และจากการเก็บ ตะกอนที่ 0.7 เซนติเมตร และ 40˚ซ. มีการเกิดตะกอน
รักษาในอุณหภูมิที่แตกต่างกันพบว่าเมื่อระยะเวลา ที่ 1.06 เซนติเมตร การเกิดตะกอนขึ้นโดยแปรผัน

เพิ่มขึ้นประสิทธิภาพในการยับยั้งอนุมลอิสระจะลดลง ตรงกับอุณหภูมิและระยะเวลาที่เพิ่มขึ้น (ตารางที่ 2)
อย่างมีนัยส�าคัญทางสถิติ (p < 0.05) การเก็บรักษายา ในขณะที่สีของยาต้มแก้ไข้ต�ารับหมอเมืองล้านนาพบ

ต้มที่สามารถรักษาความเสถียรของคุณสมบัติการต้าน ว่าที่อุณหภูมิ 4˚ซ. ไม่มีความเปลี่ยนแปลงของสีเกิด
อนุมูลอิสระ คือที่อุณหภูมิ 4˚ซ. คือประสิทธิภาพใน ขึ้นตลอด 7 วัน คือมีสีน�้าตาลอมเทา gray-orange
การยับยั้งอนุมลอิสระคงที่ในเวลา 2 วัน (ภาพที่ 2) 166A ส่วนที่อุณหภูมิ 25 และ 40˚ซ. เริ่มเปลี่ยนจาก

สีส้มอมเทา gray-orange 165A และ gray-orange
อภิปร�ยผล
177C หลังวันที่ 1 เป็นต้นไป (ตารางที่ 3) ซึ่งสอดคล้อง
ยาต้มแก้ไข้ต�ารับหมอเมืองล้านนาประกอบ กับการศึกษาการต้มน�้ายาเบญจกูลที่ต้มในหม้อดิน
ด้วย เถาบอระเพ็ด ใบทองพันชั่ง รากผักหวานบ้าน ที่อุณหภูมิ 97-98˚ซ. ให้เหลือ 1/3 ส่วนหลังต้มพบ

และเปลือกต้นตีนเป็ด มีสรรพคุณรักษาอาการแก้ไข้ ว่าสารสกัดมีสีน�้าตาลเข้ม มีค่าความเป็นกรด (pH)
ครั่นเนื้อครั่นตัว อ่อนเพลีย ตัวร้อน คัดจมูก น�้ามูก เท่ากับ 4.99-5.11 นอกจากนี้ยาต้มควรเก็บไว้ใน
[21]
ไหล ไอมีเสมหะ เจ็บคอ ปวดหัว หน้าแดง หิวน�้า ตู้เย็น (4˚ซ.) เพื่อลดการเจริญเติบโตของเชื้อรา มี
บ่อย มีรายงานการศึกษาพบสารส�าคัญในสมุนไพร รายงานพบว่าที่อุณหภูมิ 0-5˚ซ. เมแทบอลิซึมของเชื้อ
บอระเพ็ด ได้แก่ syringin และ magnoflorine ราจะลดลงท�าให้เชื้อราเจริญเติบโตช้า ซึ่งสอดคล้อง
[22]
มีรายงานว่ามีฤทธิ์ต้านการอักเสบและลดไข้ [16-17] กับการศึกษาความคงตัวทางกายภาพและทางเคมีของ
ทองพันชั่งมีสารส�าคัญ คือ rhinacanthin-C ยาน�้าเชื่อมมอร์ฟีนซัลเฟต เมื่อเก็บที่อุณหภูมิต่าง
[18]
[23]
ผักหวานบ้านมีสารส�าคัญ เช่น ascorbic acid, fatty กันมีความคงตัวทางกายภาพและทางเคมี โดยที่สี
acids เปลือกต้นตีนเป็ดมีสารส�าคัญกลุ่ม picri- กลิ่น และความเป็นกรดด่างของต�ารับไม่เปลี่ยนแปลง
[19]
nine, alstonine และ echitamine เป็นต้น เมื่อเทียบกับยาที่เตรียมเสร็จใหม่ ๆ และมีปริมาณตัว
[20]
จากผลการศึกษาความคงตัวทางกายภาพของ ยาคงเหลือที่อุณหภูมิต่าง ๆ มากกว่า 90% อาจเนื่อง

ยาต้มแก้ไข้ต�ารับหมอเมืองล้านนาที่สภาวะอุณหภูมิ มาจากเป็นการเตรียมยาโดยใช้สารเคมีสังเคราะห์
4, 25 และ 40˚ซ. ความชื้นสัมพัทธ์ร้อยละ 75 ± ซึ่งโครงสร้างและความคงตัวจะดีกว่ายาต้มสมุนไพร