Page 122 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2565

วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2565
536 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Vol. 20 No. 3 September-December 2022
ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2565

นิพนธ์ต้นฉบับ

การตรวจสอบคุณสมบัติทางกายภาพและทางเคมีของใบชะมวง

ธนวัฒน์ ทองจีน , อัศวชัย ช่วยพรหม, สายัณห์ เรืองเขตร, ศักดิ์วิชัย อ่อนทอง
*
สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ตำาบลตลาดขวัญ อำาเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี 11000
ผู้รับผิดชอบบทความ: thanawat.t@dmsc.mail.go.th
*

บทคัดย่อ

ชะมวงมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Garcinia cowa Roxb. ex Choisy วงศ์ Clusiaceae ใบอ่อนของชะมวงมีรสเปรี้ยว
ช่วยระบายท้อง แก้ไข้ กัดฟอกเสมหะ และใช้เป็นอาหาร จากการทดสอบฤทธิ์ทางชีวภาพเบื้องต้น พบว่าสารสกัด
ด้วยเอทานอล (ethanol) จากใบชะมวงยับยั้งการดูดซึมคอเลสเตอรอล สมุนไพรนี้ยังไม่มีข้อก�าหนดมาตรฐานในต�ารา
มาตรฐานยาสมุนไพรไทย เพื่อใช้เป็นมาตรฐานในการควบคุมคุณภาพ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ศึกษาคุณสมบัติ
ทางกายภาพและทางเคมีของใบชะมวง โดยรวบรวมตัวอย่างใบชะมวง จ�านวน 17 ตัวอย่าง ที่เก็บจากเกือบทุกภาค
ของประเทศไทย น�ามาศึกษาโดยเปรียบเทียบกับตัวอย่างจริง 1 ตัวอย่างที่ได้รับมาจากห้องปฏิบัติการพิพิธภัณฑ์พืช
จากการตรวจสอบเบื้องต้นทางเคมีด้วยปฏิกิริยาการเกิดสี พบว่าให้ผลบวกกับกลุ่มฟลาโวนอยด์ และกลุ่มฟีนอลิก
เมื่อพิสูจน์เอกลักษณ์ทางเคมีด้วยวิธีโครมาโทกราฟีผิวบาง พบว่าให้ผลบวกกับกลุ่มฟลาโวนอยด์ และตรวจพบสาร
โอเรียนทิน จ�านวน 13 ตัวอย่าง เมื่อศึกษาคุณสมบัติทางกายภาพและทางเคมีของใบชะมวงแห้ง ได้แก่ ปริมาณ
ความชื้นด้วยวิธีกราวิเมทริก ปริมาณเถ้ารวม ปริมาณเถ้าที่ไม่ละลายในกรด ปริมาณสิ่งสกัดด้วยน�้า ปริมาณสิ่งสกัดด้วย
เอทานอล 95% และปริมาณรวมของสารกลุ่มฟีนอลิก ค�านวณในรูปกรดแกลลิก ในใบชะมวงแห้ง พบว่ามีค่าเฉลี่ย ±
ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน เท่ากับร้อยละ 6.98 ± 0.81, 5.88 ± 1.26, 0.03 ± 0.03, 25.02 ± 5.85, 22.09 ± 6.43 และ 2.36
± 1.39 โดยน�้าหนัก ตามล�าดับ ผลการศึกษานี้น�าไปสู่การจัดท�ามอโนกราฟ ใบชะมวง และสามารถใช้เป็นแนวทางใน
การก�าหนดมาตรฐานของใบชะมวงแห้งในต�ารามาตรฐานยาสมุนไพร เพื่อเป็นมาตรฐานอ้างอิงของประเทศต่อไป

คำ�สำ�คัญ: ใบชะมวง, คุณสมบัติทางกายภาพและทางเคมี

Received date 24/01/22; Revised date 19/04/22; Accepted date 29/11/22

536