Page 189 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 2

J Thai Trad Alt Med Vol. 18 No. 2 May-Aug 2020 411

สมุนไพร ได้แก่ กลุ่มวิสาหกิจชุมชน กลุ่มนักวิชาชีพ เพื่อเศรษฐกิจฐานราก กรณีศึกษาสมุนไพรไทย พื้นที่
้
สุขภาพ กลุ่มผู้ปกครองส่วนท้องถิ่น และกลุ่มผู้ ลุ่มแม่นำานครชัยศรี จังหวัดนครปฐม มีดังนี้
้
ประกอบการ สุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงด้วยวิธีการบอก ส่วนที่ 1 บริบทชุมชนที่ลุ่มแม่นำ�นครชัยศรี:
ต่อ เก็บรวบรวมข้อมูลหลากหลายวิธีด้วยการสังเกต แพทย์แผนไทย สมุนไพรไทย กับเศรษฐกิจฐ�นร�ก
การสัมภาษณ์ และการอภิปรายกลุ่ม ประกอบกับ การแพทย์แผนไทย หรือแต่เดิมที่เรียกว่า การ

การวิเคราะห์เอกสารเพื่อให้ได้ข้อมูลบริบทชุมชนลุ่ม แพทย์แผนโบราณ มีความเกี่ยวข้องกับภูมิปัญญา
้
นำานครชัยศรีที่เกี่ยวข้องกับการจัดการสุขภาพชุมชน ไทยมาช้านาน ในพื้นที่กรณีศึกษานี้พบเรื่องราวของ
ที่มีต่อการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก สมุนไพร การแพทย์แผนไทย ที่เกี่ยวข้องกับอาชีพ

กระบวนการศึกษาแนวทางใช้วิธีการจัดเวที การเกษตร โดยพบว่ามีการรวบรวมสมุนไพร เป็น
อภิปรายกลุ่มโดยคัดเลือกตัวแทนในระบบสุขภาพ กิจการต่อเนื่องมาเกือบศตวรรษ ยืนยันตามคำาบอก
ชุมชนในพื้นที่ได้ผู้เกี่ยวข้องจำานวน 22 คน ประกอบ เล่าของผู้ประกอบการ ดังต่อไปนี้

ด้วย 1) ภาควิชาชีพสาธารณสุขจำานวน 2 คน 2) ภาค “...ก็จะต้องเท้าความถึงกิจการที่ทำามานะคะ ก็
การปกครองท้องถิ่นจำานวน 7 คน 3) ภาคผู้ประกอบ รับซื้อพืชผลทางการเกษตรทั่ว ๆ ไป ตั้งแต่สมัยเตี่ย

การจำานวน 3 คน 4) ภาคเกษตรกรจำานวน 4 คน 5) มาแล้วนะคะ จนมาถึงรุ่นตัวเองแล้วก็ตอนนี้ก็ส่งต่อ
ภาคการศึกษาจำานวน 3 คน 6) ภาครัฐส่วนจากกลาง ให้กับรุ่นลูกต่อไป เมื่อก่อนก็รับซื้อพวกพืชผลทางการ
กระทรวงสาธารณสุขจำานวน 1 คน และ 7) ภาควิชาการ เกษตรทั้งของในป่าตามชุมชนก็คือซื้ออะไรมาแล้วก็

2 คน ขาย ยุคนั้นถ้าถึงตอนนี้ก็น่าจะ 80-90 ปี’’
ชุมชนมีองค์ความรู้ด้านสมุนไพร ดังตัวอย่างคำา
ก�รวิเคร�ะห์ข้อมูล บอกเล่าของผู้ประกอบการดังนี้ (กรอบที่ 1)

วิเคราะห์ข้อมูลแบบผสานข้อมูลจากหลายแหล่ง จากข้อมูลการสัมภาษณ์ผู้ประกอบการใน
หลายวิธีด้วยการวิเคราะห์เอกสาร และการวิเคราะห์ จังหวัดนครปฐมได้แสดงให้เห็นถึงภูมิปัญญาสมุนไพร

เนื้อหา นำาเสนอข้อมูลโดยการพรรณนาประกอบคำา ที่มีการสั่งจัดตำารับยาจากผู้รวบรวมสมุนไพร บาง
บอกเล่า และหลักฐานเชิงประจักษ์ ครั้งมีการฝากตำารับยาไว้ที่ร้านจำาหน่ายสมุนไพรเพื่อ
สะดวกในการสั่งจัดยาสมุนไพร และยังแสดงให้เห็น
ผลก�รศึกษ� ถึงการสั่งสมภูมิปัญญามาเป็นระยะเวลานานถึงขนาด

การศึกษาเรื่องสุขภาพชุมชนกับการพัฒนา ที่หมอยาบางท่านได้เสียชีวิตไปแล้วแต่ตำารับยายังอยู่
้
เศรษฐกิจฐานรากจากกรณีศึกษาพื้นที่ลุ่มแม่นำา ดังคำากล่าวต่อไปนี้
นครชัยศรี จังหวัดนครปฐมนี้ ทำาการวิเคราะห์ผล “...หมอพื้นบ้านที่นี่เอาตำารามาจัดยาที่ร้านจน
การศึกษาเป็น 2 ส่วน ได้แก่ 1) บริบทชุมชนลุ่มแม่นำา ้ หมอตายไปคนแล้วคนเล่า …ตำาราอยู่เขาไว้ใจเราค่ะ

นครชัยศรีที่เกี่ยวกับการจัดการสุขภาพด้วยสมุนไพร เอาตำารามาทิ้งไว้ เขาจะโทรมาสั่งคนไข้เป็นยังไง ใช้
กับการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก 2) สถานการณ์ ตำารับยาไหนแล้ว บางคนเขาให้เลย บางทีกรมแพทย์
ศักยภาพ และแนวทางในการจัดการสุขภาพชุมชน แผนไทยมาขอตำารับตำารานี่ให้เฉพาะเล่มที่เปิดเผยได้