Page 149 - journal-14-proceeding

บทคัดยอประกวดผลงานวิชาการประจําปการแพทยแผนไทย การแพทยพื้นบาน และการแพทยทางเลือกแหงชาติ ครั้งที่ 14

PPem40G ผลกระทบของอุณหภูมิในการเก็บสารสกัดจากรากหนอนตายหยากตอ

ฤทธิ์กําจัดหนอนแมลงวันบาน

1,5
1, 2
3
4
อรภา สกุลพาณิชย , สิริลักษณ อัตระผดุง , พจวรรณ ลาวัณยประเสริฐ , วันดี กฤษณพันธ
1
ภาควิชาเภสัชวินิจฉัย คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล447 ถนนศรีอยุธยา เขตราชเทวี กรุงเทพมหานคร 10400
2 สาขาวิชาวิทยาศาสตรเภสัชกรรม คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร 99 หมู 18 อําเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี 12121
3
ภาควิชากีฏวิทยาการแพทย คณะเวชศาสตรเขตรอน มหาวิทยาลัยมหิดล 420/6 เขตราชเทวี กรุงเทพมหานคร 10400
4 ภาควิชาเภสัชอุตสาหกรรม คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล 447 ถนนศรีอยุธยา เขตราชเทวี กรุงเทพมหานคร 10400
5
Phyto Product Research 165 ซอยสุวรรณดี 3 ถนนริมคลองประปา เขตบางซื่อ กรุงเทพมหานคร 10800

หลักการและเหตุผล รากพืชหนอนตายหยากใชเปนสารกําจัดแมลงมาตั้งแตสมัยโบราณและมีรายงานการวิจัย
ยืนยันวาสารสกัดจากรากหนอนตายหยากมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของหนอนกระทู หนอนใยผัก และ
สามารถกําจัดแมลงวันหลังลายได แตเนื่องดวยอุณหภูมิมีผลตอฤทธิ์ทางชีวภาพของสารสกัดจากพืช ดังนั้นจึง

ควรมีการศึกษาผลของอุณหภูมิตอฤทธิ์กําจัดหนอนแมลงวันบานของสารสกัดจากรากหนอนตายหยากซึ่ง
ผลการวิจัยที่ไดจะเปนประโยชนในการจัดเก็บสารสกัดจากรากหนอนตายหยากใหเหมาะสม เพื่อใหคงฤทธิ์ใน
การกําจัดแมลงไดนาน

วัตถุประสงค เพื่อศึกษาฤทธิ์ในการกําจัดหนอนแมลงวันบานของสารสกัดจากรากหนอนตายหยากเมื่อเก็บสาร
สกัดไวที่อุณหภูมิตาง ๆ

วิธีดําเนินการ ชั่งสารสกัดจากรากหนอนตายหยาก 1 กรัม ใสในขวดพลาสติก HDPE ที่มีฝาปดสนิทแลวนํา

ขวดดังกลาวไปเก็บไวที่อุณหภูมิ 10, 30, 40, 60 และ 80 องศาเซลเซียส นาน 3 วัน เมื่อครบกําหนดเวลา เติม
เอทานอลความเขมขน70% ลงไปในขวดเพื่อละลายสารสกัดแลวนําสารละลายดังกลาวมาทดสอบฤทธิ์ฆา
แมลงวันโดยหยดสารสกัดลงบนดานบน (Dorsal) ของหนอนแมลงวันบานระยะที่สาม สวนกลุมควบคุมแบบ
ลบ ใชน้ําหยดลงบนหนอนแมลงวันแทนสารละลายสารสกัดหนอนตายหยากแลวตรวจสอบการตายของหนอน

แมลงวันบานทุกวันนาน 10 วันและในวันที่ 10 ของการทดลองนับจํานวนดักแดที่ไมสามารถเจริญไปเปน
แมลงวันตัวเต็มวัย แลวคํานวณอัตราการตายของหนอนแมลงวัน หลังจากนั้นนําอัตราการตายมาปรับคาโดยใช
Abbott’s formula จะไดรอยละการตายที่แทจริง (% Corrected mortality)

ผลการศึกษา สารสกัดที่เก็บที่อุณหภูมิ 10, 30, 40, 60 และ 80 องศาเซลเซียส นาน 3 วัน ทําใหหนอน
แมลงวันตายไดรอยละ 96±4, 93±3, 93±7, 91±4 และ 82±1 ตามลําดับ หนอนแมลงวันบานที่ไดรับสารสกัด

สามารถเจริญไปเปนดักแดไดแตมีลําตัวผิดปกติโดยมีลักษณะเปนขอปลองและไมสามารถฟกออกมาเปน
แมลงวันตัวเต็มวัยไดซึ่งแตกตางจากหนอนแมลงวันบานที่ไดรับน้ําโดยดักแดมีรูปรางคลายถังเบียรหัวทายมน
สามารถพัฒนาและอยูรอดไปเปนแมลงวันบานตัวเต็มวัยได

ขอสรุป สภาวะการเก็บสารสกัดหนอนตายหยากที่อุณหภูมิตางๆ สงผลตอฤทธิ์กําจัดหนอนแมลงวันบานโดย
เมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้นฤทธิ์กําจัดหนอนแมลงวันบานของสารสกัดหนอนตายหยากจะลดลง ดังนั้นจึงควรเก็บสาร

สกัดจากรากหนอนตายหยากไวที่อุณหภูมิต่ํากวา 30 องศาเซลเซียส เนื่องจากที่อุณหภูมิดังกลาวแสดงอัตราาร
ตายของหนอนแมลงวันบานไดมากกวารอยละ 95 และที่อุณหภูมิต่ํายังชวยคงสภาพทางกายภาพของสารสกัด
จากรากหนอนตายหยากอีกดวย

147