Page 121 - journal-14-proceeding

บทคัดยอประกวดผลงานวิชาการประจําปการแพทยแผนไทย การแพทยพื้นบาน และการแพทยทางเลือกแหงชาติ ครั้งที่ 14

PP60C0027 คืนชีวิต ศสมช. ดวยการแพทยแผนไทย

อานนท ไหมจุย
โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตําบลบานสี่แยกสวนปา อําเภอบางขัน จังหวัดนครศรีธรรมราช

หลักการและเหตุผล เมื่อเอยถึงแพทยแผนไทย คนสวนใหญจะนึกถึงนวดอบประคบ ดวยบรรยากาศผอน
คลายสบายๆ เคลิ้มไปกับการคลายปวดคลายเมื่อย ทําอยางไร ใหแผนไทยกาวไกลกวาการรับรูดังกลาว นี่คือ
ความทาทายที่ทีมแพทยแผนไทย รพ.สต.บานสี่แยกสวนปา คนหาคําตอบ การสงเสริมสุขภาพดวยการแพทย
แผนไทย ภูมิปญญาพื้นบาน อาหารสมุนไพร การออกกําลังกายวิถีไทย สมุนไพรบําบัดรักษาโรค และอีก

มากมายที่ลวนมีคุณคาคูควรแกการนํามาใชใหแพรหลาย ที่ผานมาการตั้งรับที่หนวยบริการเปนเหตุผลสําคัญ
ที่ใหแพทยแผนไทยอยูในกรอบที่จํากัด ทางเลือกที่ทีมแพทยแผนไทย รพ.สต.บานสี่แยกสวนปา กาวขาม
วงจํากัดดังกลาว ดวยการเปดพื้นที่บริการในศูนยสาธารณสุขมูลฐานชุมชน หรือ ที่เราเรียกกันสั้นๆ วา ศสมช.
ที่เคยมีบทบาทสําคัญในการแกปญหาการเขาถึงบริการสุขภาพของประชาชนในพื้นที่หางไกล ซึ่งตอมาศูนยนี้ก็

ถูกลบเลือนลงจากการสัญจรที่สะดวกมากขึ้น ทิ้งไวเพียงอาคารสถานที่ที่ไมไดรับการใชงาน เมื่อนําการแพทย
แผนไทยสูการใหบริการที่ ศสมช. อยางครบวงจร ควบคูกับกิจกรรมบริการสุขภาพของชุมชนที่มีอยูเดิม จึง
พลิกฟนคืนชีวิต ทั้งแพทยแผนไทยและ ศสมช. ไปพรอมๆกัน

วัตถุประสงค เพื่อใหประชาชนเขาถึงการแพทยแผนไทย โดยเนนการสงเสริมสุขภาพและการปองกันโรคดวย
การใชสมุนไพรในทองถิ่นและการบําบัดรักษาโรคดวยการแพทยแผนไทยอยางครบวงจรที่ศูนยสาธารณสุขมูล
ฐานชุมชน

วิธีการดําเนินการ แพทยแผนไทยในศูนยสาธารณสุขมูลฐานชุมชน (ศสมช.) บานดานปริง ประกอบดวย 1)

พัฒนาศักยภาพทีมแพทยแผนไทยกับงานเชิงรุกในชุมชน 2) จัดระบบขอมูลขาวสารดานสุขภาพในชุมชน 3)
สรางการรับรูผานเวทีสาธารณะในชุมชนอยางตอเนื่อง 4) รวมกันสรางรูปธรรมการเรียนรูดวยสวนสมุนไพรที่
ศสมช. มีและใชจริง 5) ปลูกและแปรรูปสมุนไพรในชุมชนเปนยาสามัญประจําบาน 6) บริการแพทยคูขนานที่

ศสมช. อยางไรรอยตอ 7) แพทยแผนไทยกับผูปวยติดบานติดเตียงในชุมชน

ผลการศึกษา แพทยแผนไทยที่ศูนยสาธารณสุขมูลฐานชุมชนบานดานปริง สงผลใหชาวบานหลายรอยคนที่
หมุนเวียนมาใชบริการ พึงพอใจที่มีสวนสมุนไพรที่ ศสมช. ไวใชประโยชนในการดูแลสุขภาพไดจริง รวมทั้ง

เปนแหลงเรียนรูรวมกันของคนทั้งในและนอกพื้นที่ การนําสมุนไพรในทองถิ่นมาแปรรูปเปนยาสมุนไพรไวใช
กันเอง จนมียาสมุนไพรสามัญประจําบาน รวมทั้งการใหบริการอยางอื่นอีกหลากหลาย จนแพทยแผนไทย
เปนเรื่องที่เขาถึงไดงายคุนชินกันของคนในชุมชน ที่พูดกันติดปากวา “เดินไมกี่กาว ก็เขาถึงแผนไทยแลว”

ขอสรุป แพทยแผนไทยที่ศูนยสาธารณสุขมูลฐานชุมชนบานดานปริง เปนการปรับเปลี่ยนระบบบริการดาน

การแพทยแผนไทยที่เนนงานเชิงรุกในชุมชนมากกวาตั้งรับที่ รพ.สต. ความคิดที่วาแพทยแผนไทยคือการ
“นวด อบ ประคบ”ก็เปลี่ยนแปลงไปวาแพทยแผนไทยทําอะไรไดมากกวานั้น และเปนสรางการมีสวนรวมของ
ประชาชนกับบริการแพทยแผนไทยสูการพึ่งตนเองดานสุขภาพ ใหประชาชนผูรับบริการเปลี่ยนเปนผูรวม
จัดบริการเพื่อตนเอง และเมื่อการแพทยแผนไทยหยั่งรากลึกสูการสรางสุขภาพดวยกันของคนในพื้นที่แลว ก็

จะแกวิกฤตปญหาสุขภาพที่เปนอยูได ในที่สุดระบบสุขภาพตนทุนต่ําก็เกิดขึ้น

119