Page 119 - journal-14-proceeding

บทคัดยอประกวดผลงานวิชาการประจําปการแพทยแผนไทย การแพทยพื้นบาน และการแพทยทางเลือกแหงชาติ ครั้งที่ 14

PP60C0024 ผาขาวมาไสถั่วประคบลดอาการคัดตึงเตานมมารดาหลังคลอด

นิยม สาระไทย, ขนิษฐา แสงสุริยา, อาวรณ ศิลาคุปต, ศิราพร สันตะวงศ, พรนัชชา แสนมี, ประยูร ศรีกําพล
กลุมงานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลือก โรงพยาบาลอํานาจเจริญ

หลักการและเหตุผล การเลี้ยงลูกดวยนมแมจะทําใหเด็กเติบโตเปนเด็กที่ฉลาดและแข็งแรงมีพัฒนาการที่ดี

สมวัย กระทรวงสาธารณสุขไดประกาศนโยบายเลี้ยงลูกดวยนมแมอยางเดียวอยางนอย 6 เดือน แตอัตราการ
เลี้ยงลูกดวยนมแมยังนอย จากการศึกษาพบปญหาการคัดตึงเตานมในมารดาหลังคลอด 48 ชั่วโมง เปนสาเหตุ
ทําใหมารดาไมสามารถใหนมบุตรได งานวิจัยนี้มีจุดมุงหมายเพื่อศึกษาประสิทธิผลของการใชผาขาวมาไสถั่ว
(Heat Bean Bags) ประคบลดอาการคัดตึงเตานมในมารดาหลังคลอด

วัตถุประสงค เพื่อศึกษาประสิทธิผลของการใช Heat Bean Bags ลดอาการคัดตึง ลดปวดเตานมในมารดา
หลังคลอด

วิธีดําเนินการ งานวิจัยนี้เปนการวิจัยกึ่งทดลองแบบหนึ่งกลุมวัดกอนและหลังเพื่อศึกษาประสิทธิผลของการใช

Heat Bean Bags ประคบลดอาการคัดตึงเตานมในมารดาหลังคลอด กลุมตัวอยางใชวิธีการเลือกแบบ
เจาะจงมารดาหลังคลอดที่มีปญหาคัดตึงเตานมจากสูติแพทย พยาบาลตึกสูตินรีเวช และทีมผูวิจัย
โรงพยาบาลอํานาจเจริญ จังหวัดอํานาจเจริญ จํานวน 30 ราย คณะผูวิจัยนําผาขาวมาตัดเย็บรูปทรงครึ่ง
วงกลมเวาตรงกลาง ขนาดเสนผานศูนยกลาง 20 เซนติเมตร นําเมล็ดถั่วดําบรรจุเขาในถุงผาขาวมาถุงละ 500

กรัม เวลาใชนํา Heat Bean Bags เขาไมโครเวฟที่อุณหภูมิ 220 องศา เวลา 2 นาที ใชผาขนหนูผืนเล็กหอ
ประคบรอบๆเตานมที่คัดตึงขางๆละ 15 นาที Heat Bean Bags สามารถคงความรอนที่อุณหภูมิ 70 องศาได
นาน 30 นาที โดยผูวิจัยใชประคบใหกลุมตัวอยาง 30 รายหลังคลอด 48 ชั่วโมงแรกหลังคลอดทุกวันติดตอกัน
3 วัน วันละ 30 นาที ประเมินผลกอนและหลังการใชประคบเตานม ใชแบบประเมินความพึงพอใจและPain

scale วันที่ 4 สอนวิธีการใชถุงถั่วใหกลุมตัวอยางนําไปใชเองที่บาน ติดตามเยี่ยมบานสัปดาหละ 1 ครั้ง
ในชวง 3 เดือนหลังคลอด และติดตามเยี่ยมบานรวมกับสหวิชาชีพ ไดแกพยาบาลเยี่ยมบาน มิสนมแม ทีมเยี่ยม
บาน PCC ทีมชมรมนมแม และหนวยงาน องคกรตางๆ ทุกภาคสวน ประเมินผลการใช Heat Bean Bags
ของมารดาหลังคลอดเองที่บาน

ผลการศึกษา พบวาการใช Heat Bean Bags ประคบลดอาการคัดตึงเตานมในมารดาหลังคลอด ระดับความ
เจ็บปวดจากอาการคัดตึงเตานมลดลงคิดเปนรอยละ 100 และผูใชมีความพอใจในระดับดีมากรอยละ 90
ระดับดีรอยละ 6.6 ระดับปานกลางรอยละ 3.3

ขอสรุป นวัตกรรม Heat Bean Bags ตนทุนต่ําราคาเพียง 40 บาท วัสดุอุปกรณที่ใชเปนภูมิปญญาทองถิ่นที่
หาไดงาย และสามารถเปนแนวทางแกไขปญหาเตานมคัดตึงได ชวยปองกันปญหาเตานมอักเสบหลังคลอด ลด
ผูปวยที่มารักษาอาการเตานมอักเสบ โดยประหยัดคาใชจายในการรักษาพยาบาลผูปวยใหกับโรงพยาบาลราย
ละ 5,000 – 10,000 บาท ที่สําคัญหญิงหลังคลอดสามารถเลี้ยงดูบุตรดวยนมแม และมีความสุขสบาย

ประหยัดคาใชจายในการซื้อนมผง เดือนละ 4,000 บาท

117