Page 216 - Acrobat J Trad-21-3-2566

J Thai Trad Alt Med Vol. 21 No. 3 Sep-Dec 2023 699

3.3 วิธีสกัดเพื่อเตรียมตัวอย่างวิเคราะห์ สารมีความชอบจับ (affinity) กับตัวดูดซับของแข็ง
(sample preparation) การสกัดประกอบด้วย 2 กลไก คือ เริ่มจาก adsorp-

การสกัดตัวอย่างก่อนเข้าสู่กระบวนการตรวจ tion หรือ retention โดยสารจะถูกจับและหน่วง
วิเคราะห์ เป็นการสกัดสารปริมาณไม่มาก เป็นขั้นตอน (retain) อยู่กับตัวดูดซับ จากนั้นจะเป็น desorption
ที่ต้องใช้เวลา ส่งผลต่อความแม่นย�าและความเที่ยง หรือ elution ใช้ตัวท�าละลายชะสารออกมา โดยสาร

ตรงของผลการวิเคราะห์ ได้แก่ จะต้องมีความชอบกับตัวท�าละลายนั้นมากกว่าตัว
(1) liquid-liquid extraction (LLE) หรือ ดูดซับของแข็ง ขั้นตอนการสกัดประกอบด้วย 4 ขั้น
partition อาศัยหลักการกระจายของสารหรือตัวถูก ตอน ได้แก่ 1) ปรับสภาพตัวดูดซับ (activate) โดย

ละลายในระหว่างของเหลว 2 ชนิดที่ไม่ผสมเป็นเนื้อ ผ่านตัวท�าละลายที่เหมาะสมกับตัวดูดซับ เช่น ตัว
เดียวกัน เช่น น�้ากับน�้ามัน มักใช้วิธีนี้สกัดสารที่ละลาย ดูดซับเป็นชนิดมีประจุให้ปรับสภาพด้วยน�้าตามด้วย
อยู่ในสารละลายน�้า (aqueous solution) โดยใช้ สารละลายบัฟเฟอร์ 2) ใส่สารตัวอย่าง (load sample)

ตัวท�าละลายอินทรีย์ที่ไม่ผสมเป็นเนื้อเดียวกันกับน�้า ด้วยปริมาตรเหมาะสม หากใส่สารมากเกินไป ร้อยละ
อุปกรณ์ที่ใช้ในการสกัดวิธีนี้คือ separatory funnel การคืนกลับของสารจะลดลงเนื่องจากตัวดูดซับไม่มี

โดยเขย่าส่วนผสมทั้งหมดใน separatory funnel พื้นที่พอที่จะจับสารที่ต้องการไว้ทั้งหมด สารบางส่วน
แล้วตั้งทิ้งไว้ให้สารละลายแยกชั้น สารที่สามารถ อาจหลุดออกไปก่อน 3) ล้างสารปนเปื้อน (rinse)
ละลายได้ดีกว่าในตัวท�าละลายอินทรีย์ก็จะแพร่ เนื่องจากสารปนเปื้อนบางอย่างสามารถจับกับตัวดูด

เข้าไปอยู่ในชั้นตัวท�าละลายอินทรีย์ จากนั้นท�าการไข ซับได้ จึงต้องล้างออกก่อนโดยใช้ตัวท�าละลายที่มี
stopcock ของ separatory funnel แยกสารละลาย ความแรงของขั้ว ความเป็นกรด-ด่าง และอัตราการ

แต่ละชั้นออกจากกัน วิธี LLE เดิมเป็นวิธีที่นิยมใช้ ไหลที่เหมาะสม ไม่ท�าให้สารที่ต้องการวิเคราะห์ถูก
มากที่สุดส�าหรับแยกสาร/ส่วนสกัดที่ต้องการ หรือ ล้างไปด้วย และ 4) ชะสารที่ต้องการออกจากพื้นผิว
[20]
ก�าจัดสารที่ไม่ต้องการได้ในปริมาณมาก แต่ก็มีข้อ ตัวดูดซับ (elute) โดยใช้ตัวท�าละลายที่มีความแรง
จ�ากัดที่ส�าคัญ เช่น ใช้เวลานานในการสกัดเนื่องจาก ของขั้วมากพอ ปริมาตรและอัตราการไหลเหมาะสม
[21]
มักต้องสกัดซ�้าหลายครั้ง ปริมาตรในการสกัดมาก จะได้ตัวอย่างที่สะอาด (Figure 9) ปัจจุบันมีการ
ทั้ง ๆ ที่ในการวิเคราะห์ใช้สารละลายตัวอย่างน้อย

มาก ใช้ตัวท�าละลายอินทรีย์ปริมาณมาก และอาจ
เกิดอิมัลชัน (emulsion) ในขั้นตอนการสกัดซึ่งแก้ไข
ได้ยาก

(2) solid phase extraction (SPE) ด้วย
ข้อจ�ากัดของวิธี LLE จึงมีการพัฒนาวิธี SPE หรือ

liquid-solid extraction (LSE) โดยอาศัยหลักการ
กระจายตัวระหว่างสารที่ต้องการวิเคราะห์ในตัวอย่าง
กับตัวดูดซับที่เป็นของแข็งซึ่งบรรจุอยู่ในหลอด SPE Figure 9 SPE extraction process