Page 113 - J Trad Med 21-1-2566
P. 113
J Thai Trad Alt Med Vol. 21 No. 1 Jan-Apr 2023 93
ตารางที่ 1 รูปแบบการดูแลผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้ายด้วยการแพทย์แผนไทยและสมุนไพร
ระยะ กิจกรรมการดูแล
ขั้นที่ 1 : ระยะแรกรับ - แพทย์แผนปัจจุบันและแพทย์แผนไทยแจ้งแนวทางการรักษาให้กับผู้ป่วย
การแจ้งแนวทางการรักษา และญาติ
- ผู้ป่วยและญาติ รับรู้ และยินดีรับการรักษาแบบประคับประคองด้วยการแพทย์
แผนไทยและสมุนไพร
ขั้นที่ 2 : ระยะดูแลต่อเนื่อง - แพทย์แผนไทยร่วมกับพยาบาลประเมินความต้องการการดูแลรักษาในผู้ป่วย
การประเมินปัญหาความต้องการของ มะเร็งระยะสุดท้ายโดยใช้แบบประเมิน Palliative Performance Scale
ผู้ป่วย/ผู้ดูแล และการปฏิบัติตามแนว Version 2 (PPS V2)
ทางเวชปฏิบัติแลการดูแลรักษาด้วย - ประเมินอาการรบกวนเบื้องต้นของผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้ายแบบประคับ
การแพทย์แผนไทยและการประเมิน ประคองด้วยการแพทย์แผนไทย โดยใช้แบบประเมิน ESAS (Edmonton
ผลลัพธ์การดูแลรักษา Symptom Assessment System)
- วางแผนการดูแลรักษาล่วงหน้า (advanced care planning) เป็นการวางแผน
การดูแลรักษาร่วมกันเป็นระยะ ๆ ตามอาการด�าเนินโรค ของทีมสหวิชาชีพ
ผู้ให้บริการกับผู้ป่วยและผู้ดูแลหลัก
- วิชาชีพแพทย์แผนไทย ให้การดูแลตามแผนการดูแลรักษาอย่างครอบคลุม
องค์รวมตามหลักธรรมมานามัย ทั้งกายานามัย จิตตานามัย และชีวิตานามัย
ในการจัดการกับอาการรบกวนต่าง ๆ และปรับแผนการดูแลรักษาตามสภาพ
ปัญหาของผู้ป่วย
1) กายานามัย
1.1) มุ่งเน้นใช้ยาสมุนไพรด้วยหลักการ รุ ล้อม รักษา บ�ารุง ดังนี้
รุ คือ การขับของเสียเพื่อท�าความสะอาดภายในร่างกายผู้ป่วย
- ยารสขม เช่น สะเดา มะเขือพวง ลูกใต้ใบ ต�ารับยาเบญจอ�ามฤตย์
และรสเปรี้ยว เช่น น�้ามะนาว ยาตรีผลา ช่วยระบาย ถ่ายพิษ
ถ่ายของเสีย
- ยารสจืด ช่วยขับปัสสาวะ เช่น หญ้าหนวดแมว ขลู่ ตะไคร้ รางจืด
ล้อม คือ การรักษาอาการข้างเคียงของโรคตามหลักสมุฏฐานวินิจฉัยของ
แพทย์ ล้อมไว้ไม่ให้กระจายไปที่อื่น
- ยารสเผ็ดร้อน ช่วยเรื่องระบบไหลเวียน ขับลม แก้อาการท้องอืด
เฟ้อ เช่น ขิง ยาธาตุอบเชย กะเพรา
รักษา คือ การวางยาบ�าบัดรักษาตามสาเหตุและอาการ โดยใช้ยารักษา
โรคมะเร็งทั้งที่เป็นยาเดี่ยวและต�ารับยาปรุงเฉพาะรายในคัมภีร์การ
แพทย์แผนไทย ยาสมุนไพรในบัญชียาหลักแห่งชาติ ยาสมุนไพร
ประจ�าบ้าน และยาสมุนไพรในสาธารณสุขมูลฐาน ซึ่งเป็นศิลปะการ
รักษาของแพทย์แต่ละท่านตามแต่อาการของผู้ป่วย
- ยารสเมาเบื่อที่ใช้แก้พิษ หรือเป็นยาต้านมะเร็ง เช่น หัวข้าวเย็น
ทั้งสอง รากทองพันชั่ง รากหนอนตายอยาก
