Page 195 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2565
P. 195
J Thai Trad Alt Med Vol. 20 No. 3 Sep-Dec 2022 609
ของปัญหาด้านสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมและ การใช้ยาสมุนไพรของผู้ป่วยโรคเบาหวานในจังหวัด
[15]
ปัจจัยก�าหนดพฤติกรรม โดยเฉพาะด้านการศึกษา กาญจนบุรีของฤทธิชัย พิมปา และคณะ พบว่า
ปัจจัยที่สามารถน�ามาวางแผนการส่งเสริมสุขภาพได้ สัมพันธ์กับปัจจัยน�าด้านเจตคติ ดังนั้นการส่งเสริมสุข
ตรงจุด อันเป็นที่มาของชื่อกรอบนี้ คือ PRECEDE ภาพในการปรับพฤติกรรมนี้ ควรก�าหนดวัตถุประสงค์
Framework (Predisposing, Reinforcing, and และจัดกิจกรรมให้ตรงกับเจตคติในการใช้ยาสมุนไพร
Enabling Causes in Educational Diagnosis and จึงเกิดประสิทธิภาพดีกว่าการจัดกิจกรรมเพื่อส่งเสริม
[12]
Evaluation Framework) แบ่งเป็น 3 กลุ่มปัจจัย ปัจจัยด้านอื่น ๆ ดังตัวอย่างแนวทางด�าเนินงาน (ตาราง
ดังนี้ ที่ 1)
1) กลุ่มปัจจัยน�า (predisposing factors) เป็น 2.2 ทฤษฎีการรับรู้ความสามารถของตนเอง
ปัจจัยที่อยู่ภายในตัวบุคคลเป็นพื้นฐานท�าให้เกิดแรง (self-efficacy theory) เป็นทฤษฎีระดับบุคคล (in-
จูงใจกระท�าพฤติกรรม เช่น ความรู้ เจตคติ ความเชื่อ dividual level) ถูกพัฒนามาจากทฤษฎีการเรียนรู้
ค่านิยม ความมั่นใจ การรับรู้ความสามารถของตนเอง ทางสังคม (social learning theory) ของ Albert
รวมถึงทักษะที่จ�าเป็นในการดูแลสุขภาพ Bandura ที่เชื่อว่าพฤติกรรมไม่ได้เกิดขึ้นและ
[16]
2) กลุ่มปัจจัยเอื้อ (enabling factors) เป็น เปลี่ยนแปลงด้วยปัจจัยทางสภาพแวดล้อมเพียงอย่าง
ปัจจัยแวดล้อมที่เอื้อต่อการเกิดพฤติกรรม เช่น วัสดุ เดียว หากแต่มีปัจจัยส่วนบุคคลร่วมด้วย กล่าวคือ
อุปกรณ์ สถานที่ ทรัพยากร เวลา รวมถึง กฎ ระเบียบ ถ้าบุคคลมีการรับรู้ความสามารถตนเองสูงและคาด
นโยบายที่สามารถเอื้อให้ประชาชนเข้าถึงสิ่งเหล่านี้ได้ หวังในผลลัพธ์ที่ตามมาสูง ย่อมมีแนวโน้มกระท�า
3) กลุ่มปัจจัยเสริม (reinforcing factors) พฤติกรรมเป้าหมายสูงขึ้น โดยการสร้างการรับรู้ความ
เป็นบุคคลรอบข้างที่ส่งเสริมท�าให้เกิดพฤติกรรม เช่น สามารถตนเองมี 4 วิธี ได้แก่
ครอบครัว เพื่อน ครู อาจารย์ นายจ้าง ลูกน้อง คนใน
ตารางที่ 1 ตัวอย่างแนวทางดำาเนินงานส่งเสริมสุขภาพ
ชุมชน ผู้น�าชุมชน ผู้ปกครองหรือผู้มีอ�านาจตัดสินใจ
ที่สอดคล้องกับปัจจัยที่สัมพันธ์กับพฤติกรรม
ที่ส่งเสริมให้บุคคลเกิดพฤติกรรมสุขภาพได้ สุขภาพ
ข้อมูลที่ได้จากการวิเคราะห์ปัจจัยที่สัมพันธ์
ประเภท ตัวอย่าง
กับพฤติกรรมสุขภาพสามารถน�าไปวางแผน เพื่อจัด
เป้าประสงค์ กลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานในจังหวัดแห่ง
กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพได้อย่างตรงเป้าประสงค์
หนึ่งปลอดภัยจากการใช้สมุนไพร
ตัวอย่างการประยุกต์ใช้ทฤษฎีนี้ เช่น จากการศึกษา
วัตถุประสงค์ทั่วไป กลุ่มเป้าหมายมีพฤติกรรมการใช้สมุนไพร
พฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเองด้วยวิถีการแพทย์ ที่ถูกต้องเหมาะสม
แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกของอาสาสมัคร วัตถุประสงค์เฉพาะ กลุ่มเป้าหมายทุกคนมีเจตคติที่ดีต่อการ
สาธารณสุขประจ�าหมู่บ้านในจังหวัดสุโขทัยของฉัตร บริโภคสมุนไพรที่ถูกต้อง
[13]
ณรงค์ พุฒทอง และคณะ และในจังหวัดพิษณุโลก แนวทางดำาเนินงาน การพัฒนาเจตคติที่ดีต่อการบริโภค
ของสุคนธ์ธิกา นพเก้า และคณะ พบว่าสัมพันธ์กับ สมุนไพรที่ถูกต้องตามหลักการการ
[14]
ปัจจัยน�าด้านเจตคติ หรือจากการศึกษาพฤติกรรม แพทย์แผนไทย
