Page 211 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 20 ฉบับที่ 1

J Thai Trad Alt Med Vol. 20 No. 1 Jan-Apr 2022 191

เล็กน้อย สีน�้าตาลแกมสีเหลืองถึงสีน�้าตาลเข้ม อาจมี เอกสารอ้างอิง
สันตามยาว 5-6 สัน ผิวระหว่างสันย่น โคนมีรอยแผล 1. ชยันต์ พิเชียรสุนทร, วิเชียร จีรวงส์. ที่มาของค�า “โกษฐ์’’ และโกษ
รูปกลม มีเมล็ดเดียว เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2 ฐ์ที่ใช้มากในยาไทย. วารสารราชบัณฑิตยสถาน. 2546;28(1):113-
9.
มิลลิเมตร เมื่อวัดตรงกลางประมาณ 6 มิลลิเมตร รส 2. ชยันต์ พิเชียรสุนทร, วิเชียร จีรวงส์. คู่มือเภสัชกรรมแผนไทย
เปรี้ยว ขม และฝาดเล็กน้อย [1,2,4] เล่ม 5 คณาเภสัช. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: ส�านักพิมพ์อมรินทร์;
2547. หน้า 250-1.
องค์ประกอบทางเคมี สมอไทยมีสารส�าคัญ 3. ชยันต์ พิเชียรสุนทร, แม้นมาส ชวลิต, วิเชียร จีรวงส์. ค�าอธิบาย
เป็นสารกลุ่มแทนนิน (tannins) ได้แก่ กรดชีบูลินิก ต�าราพระโอสถพระนารายณ์ ฉบับเฉลิมพระเกียรติ 72 พรรษา
มหาราชา 5 ธันวาคม พุทธศักราช 2542. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ:
(chebulinic acid), กรดชีบูลิก (chebulic acid), ส�านักพิมพ์อมรินทร์ และมูลนิธิภูมิปัญญา; 2548. หน้า 617-21.

กรดแทนนิก (tannic acid), กรดแกลลิก (gallic 4. สวนพฤกษศาสตร์ป่าไม้ ส�านักวิชาการป่าไม้ กรมป่าไม้. ชื่อ
พรรณไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน์. ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม.
acid) เป็นต้น นอกจากนั้น ยังมีสารกลุ่มแซโพนิน กรุงเทพฯ: บริษัทประชาชนจ�ากัด; 2544. หน้า 519.

(saponins) น�้ามันระเหยยาก (fixed oil) ซึ่งส่วนใหญ่ 5. Thai Herbal Pharmacopoeia. Vol. II. Nonthaburi: Depart-
ment of Medical Sciences, Ministry of Public Health;
เป็นเอสเทอร์ (ester) ของกรดพาลมิติก (palmitic
2000. p. 80-1.
acid) และกรดลิโนลีอิก (linoleic acid) เป็นต้น [1,2,4] 6. Kirtikar KR, Basu BD, An ICS. Indian medicinal plants.

ข้อบ่งใช้ - Vol. II. Dehra Dun (India): Bishen Singh Mahendra Pal
Singh; 1993. p. 1020-3.
ต�าราสรรพคุณยาไทยว่าสมอไทยมีสรรพคุณแก้ 7. ก่องกานดา ชยามฤต. สมุนไพรไทย ตอนที่ 4. กรุงเทพฯ: หจก.
อุจจาระธาตุพิการ แก้อติสาร แก้บิดมูกเลือด คุมธาตุ ชุติมาการพิมพ์; 2528. หน้า 362-3.
8. Tyler VE, Brady LR, Robbers JE. Pharmacognosy. 9th
แก้ไข้พิษ แก้พิษท�าให้ร้อน แก้อาเจียน แก้เสมหะพิการ ed. Philadelphia: Lea & Febiger; 1988. p. 77-80.
แก้เม็ดยอดภายใน สมานแผล สมอไทยจัดเป็นเครื่อง 9. Sabu MC, Ramadasan K. Anti-diabetic activity of me-
dicinal plants and its relationship with their antioxidant
ยาสมุนไพรชนิดหนึ่งในพิกัดตรีผลา [1-2] property. J Ethnopharmacol. 2002;81:155-60.
ข้อมูลจากการศึกษาวิจัยพรีคลินิกพบว่าสาร 10. Sandhya T, Lathika KM, Pandey BN, Mishra KP. Potential
of traditional ayurvedic formation, Triphala, as a novel
กลุ่มแทนนินในพืชมีฤทธิ์ฝาดสมาน นอกจากนั้นยัง anticancer drug. Cancer Lett. 2006;231(2):206-14.
[8]
มีรายงานว่าสารสกัดสมอไทยมีฤทธิ์ลดระดับน�้าตาล
กลูโคสในเลือด ฤทธิ์ต้านเซลล์มะเร็งบางชนิด [10]
[9]