Page 206 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 20 ฉบับที่ 1
P. 206
186 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 20 ฉบับที่ 1 มกราคม-เมษายน 2565
3. อ�ก�รไม่พึงประสงค์จ�กก�รใช้ย� สถิติที่ p < 0.001)
พบรายงานมารดาหลังคลอดที่ได้รับยาประสะ จากการน�าต�ารับยาประสะน�้านมมาใช้ในกลุ่ม
น�้านม 1 คน มีอาการคลื่นไส้หลังจากรับประทานยาวัน ทดลองจ�านวน 12 รายพบว่าได้ผลเพิ่มปริมาณน�้านม
แรกเพียงวันเดียว แพทย์แผนไทยได้ให้ค�าแนะน�าโดย ได้ดี โดยสรรพคุณของยาประสะน�้านมตามคัมภีร์ปฐม
การให้พักผ่อนให้เพียงพอและท�าการติดตามอาการ จินดาในต�าราแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ฉบับหลวงกล่าว
พบว่า ไม่พบความผิดปกติร้ายแรงอื่นใด ว่า มีสรรพคุณเป็นยาประสะน�้านมบริบูรณ์ดีนัก โดย
ส่วนประกอบใช้ โกฐ 5 เทียน 5 กรุงเขมา 1 ขิงแห้ง 1
อภิปร�ยผล รากกระพังโหม 1 ชะมดต้น 1 โดยในรสยาของต�ารับ
การศึกษากึ่งทดลอง (quasi-experimental นั้นมีรสร้อน โดยมีการกล่าวว่าสมุนไพรที่มีฤทธิ์ร้อน
study) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของ สามารถใช้ในการบ�ารุงน�้านมได้ดี เพราะช่วยการไหล
ยาประสะน�้านมต่อการเพิ่มปริมาณน�้านมในมารดา เวียนเลือดให้เป็นปกติ ร่างกายแม่จึงย่อยและดูดซึม
[5]
หลังคลอด โดยเปรียบเทียบปริมาณน�้านมก่อนและ อาหารได้ดีขึ้น ซึ่งมีการศึกษาเกี่ยวกับสมุนไพรใน
หลังใช้ยาประสะน�้านม โดยมีการวัดซ�้าในวันที่ 2, 3, ต�ารับว่า ในสมุนไพรขิง มีฤทธิ์ร้อนจากสาร gingerol
7 และ 14 หลังคลอด และเปรียบเทียบระหว่างกลุ่ม ช่วยกระตุ้นการสร้างและหลั่งน�้านมได้ดี นอกจากนี้
ที่ได้รับและไม่ได้รับยาประสะน�้านม พบว่า ในส่วน ยังผ่านทางน�้านมไปยังลูก ช่วยให้ทารกไม่ปวดท้อง
[6]
ของวันที่ 1-2 หลังคลอดไม่พบความแตกต่างกันของ อีกด้วย อีกทั้งเมื่อศึกษาในมารดาหลังคลอดที่เสริม
ปริมาณน�้านม สอดคล้องกับการศึกษาของขนิษฐา ด้วยน�้าขิงมีค่าเฉลี่ยของปริมาณน�้านมมากกว่ากลุ่ม
มีประดิษฐ์ ซึ่งได้อธิบายว่า เนื่องจากในกระบวนการ ที่ไม่ได้เสริมด้วยน�้าขิง โดยวิธีการเตรียมยาตามที่
[7]
สร้างน�้านมนั้นช่วง 1-2 วันแรกหลังคลอดหรือเรียกว่า กล่าวไว้ในพระคัมภีร์นั้นน�ามาต้ม 3 เอา 1 กินก่อน
ระยะ Lactogenesis I - Lactogenesis II จะอยู่ภาย อาหารวันละ 3 ครั้งหลังคลอดบุตร 24 ชั่วโมงเป็นเวลา
ใต้การควบคุมของระบบต่อมไร้ท่อ แต่หลังจากเข้า 14 วัน และในด้านความปลอดภัย พบว่ามารดาหลัง
ระยะ Lactogenesis III จะเปลี่ยนจากระบบที่ควบคุม คลอดให้นมบุตรในกลุ่มทดลองมีอาการคลื่นไส้ 1 ราย
ด้วยฮอร์โมนมาเป็นระบบที่ควบคุมโดยปัจจัยของ ไม่มีรายงานผลข้างเคียงร้ายแรงอื่น จึงสรุปได้ว่ายา
เต้านม (Autocrine หรือ Local control system) ประสะน�้านม ตามคัมภีร์ปฐมจินดามีความปลอดภัย
[4]
ท�าให้ในช่วงแรกการหลั่งของปริมาณน�้านมทั้ง 2 กลุ่ม และเหมาะสมที่จะใช้เป็นตัวเลือกในการเพิ่มปริมาณ
จึงไม่มีความแตกต่างกัน จากการศึกษาพบว่าในวันที่ 3 น�้านมในมารดาหลังคลอดให้นมบุตรตามทฤษฎีการ
เริ่มมีค่าเฉลี่ยของปริมาณน�้านมที่แตกต่างกัน โดยยา แพทย์แผนไทย
ประสะน�้านมมีผลเพิ่มปริมาณน�้านมอย่างมีนัยส�าคัญ การศึกษานี้เป็นการวัดปริมาณน�้านม ทั้งนี้ ใน
ทางสถิติตั้งแต่วันที่ 3 หลังคลอด และปริมาณน�้านม ส่วนของคุณภาพของน�้านมไม่มีการตรวจสอบว่า
ที่ 14 วันหลังคลอดในกลุ่มที่ได้รับยาประสะน�้านม น�้านมที่ออกมาเพิ่ม มีคุณภาพดีหรือไม่ ซึ่งควรมีการ
มีปริมาณมากกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยส�าคัญทาง ศึกษาเพิ่มเติมต่อไป
