Page 145 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 20 ฉบับที่ 1
P. 145
J Thai Trad Alt Med Vol. 20 No. 1 Jan-Apr 2022 125
ตารางที่ 3 ลักษณะของสารสกัดจากพืชน�้าและปริมาณที่สกัดได้
ชื่อพืช ส่วนที่ใช้สกัดสาร ลักษณะสารสกัด % yield (w/dried w)
แพงพวยน�้า ยอดอ่อนและดอก ผงแห้ง สีน�้าตาลเข้ม 7.50
ก้านจอง ยอดอ่อนและดอก ข้นหนืด สีเขียวเข้ม 8.25
บัวหลวง ไหล ข้นหนืด สีเหลือง 5.30
ผักบุ้ง ยอดอ่อน ข้นหนืด สีเขียวเข้ม 4.63
ผักกูด ยอดอ่อน ข้นหนืด สีเขียวเข้ม 1.45
บัวสาย ก้านดอก ข้นหนืด สีเขียวเข้ม 3.25
แว่นแก้ว ส่วนเหนือดิน ข้นหนืด สีเขียวเข้ม 5.80
กระเฉด ยอดอ่อน ข้นหนืด สีเขียวเข้ม 2.93
โสนอินเดีย ดอก ข้นหนืด สีเหลือง 9.15
ไข่น�้า ทั้งต้น ข้นหนืด สีเขียวเข้ม 3.88
ผักตบชวา ยอดอ่อน ข้นหนืด สีเขียวเข้ม 6.25
ผักแว่น ส่วนเหนือดิน ข้นหนืด สีเขียวเข้ม 6.45
สกัดพืชน�้ามีฤทธิ์ต้านการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย ฤทธิ์น้อย คือ กระเฉดและโสนอินเดีย สามารถยับยั้ง
(บริเวณใสรอบแผ่นทดสอบ) ได้แตกต่างกัน (ภาพที่ ได้เฉพาะ S. pyogenes และ 5) กลุ่มไม่มีฤทธิ์ คือ ไข่น�้า
2) โดยพบว่า สารสกัดแพงพวยน�้าและสารสกัดก้าน ผักตบชวาและผักแว่น ไม่พบบริเวณยับยั้งต่อทุกเชื้อ
จองมีฤทธิ์สูงกว่าพืชทดสอบชนิดอื่น โดยมีฤทธิ์ต่อ เมื่อเรียงล�าดับความไวของเชื้อต่อสารสกัด พบว่า
แบคทีเรียทุกชนิด และมีขนาดบริเวณใสใกล้เคียงกับ แบคทีเรียแกรมบวกมีความไวต่อสารสกัดมากกว่า
ตัวควบคุมบวกสารสกัดพลู เมื่อแบ่งกลุ่มสารสกัดตาม แบคทีเรียแกรมลบ โดยแบคทีเรียที่มีความไวต่อสาร
ความสามารถในการยับยั้งหรือขนาดของบริเวณใส สกัดมากที่สุดคือ แบคทีเรียแกรมบวก S. pyogenes
จะจัดกลุ่มสารสกัดได้เป็น 5 กลุ่มคือ 1) กลุ่มที่มีฤทธิ์ รองลงมาคือ S. pneumoniae สามารถถูกยับยั้งได้
สูง สามารถยับยั้งแบคทีเรียได้ทุกชนิด และยับยั้งได้ โดยสารสกัด 9 ชนิด และ 7 ชนิด จากทั้งหมด 12 ชนิด
มาก ประกอบด้วยแพงพวยน�้าและก้านจอง 2) กลุ่ม ตามล�าดับ ส่วนแบคทีเรียแกรมลบ S. typhimurium
ที่มีฤทธิ์ค่อนข้างสูง คือ บัวหลวงและผักบุ้ง สามารถ และ E. coli ถูกยับยั้งได้น้อยโดยสารสกัด 4 ชนิด
ยับยั้งแบคทีเรียได้ 3 ชนิด โดยส่วนใหญ่เป็นแบคทีเรีย และ 1 ชนิด ตามล�าดับ ส�าหรับ S. aureus แม้จะเป็น
แกรมบวกคือ S. pyogenes กับ S. pneumoniae แบคทีเรียแกรมบวก แต่พบว่าความไวต่อสารสกัด
และแบคทีเรียแกรมลบ S. typhimurium 3) กลุ่ม ค่อนข้างต�่า ถูกยับยั้งได้โดยสารสกัด 2 ชนิดเท่านั้น
ที่มีฤทธิ์ปานกลาง คือ ผักกูด บัวสายและแว่นแก้ว ความไวต่อสารสกัดของเชื้อเรียงจากมากไปน้อย
สามารถยับยั้งได้เฉพาะแบคทีเรียแกรมบวก 2 ชนิด S. pyogenes > S. pneumoniae > S. typhimuri-
คือ S. pyogenes กับ S. pneumoniae 4) กลุ่มที่มี um > S. aureus > E. coli ตามล�าดับ
