Page 141 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 20 ฉบับที่ 1
P. 141
J Thai Trad Alt Med Vol. 20 No. 1 Jan-Apr 2022 121
ระเบียบวิธีศึกษำ (Piper betle L.) เป็นพืชควบคุมบวก เนื่องจากมี
รายงานการศึกษาก่อนหน้านี้ว่า สารสกัดพลูมีฤทธิ์
1. วัสดุ ต้านแบคทีเรียสูง ต่อทั้งแบคทีเรียแกรมบวกและ
1.1 พืชทดสอบและการระบุชื่อวิทยาศาสตร์ แกรมลบ และ เป็นการเปรียบเทียบฤทธิ์ของสารที่สกัด
พืชที่ใช้ศึกษา ประกอบด้วยพืชน�้าที่เก็บรวบรวม ภายใต้สภาวะเดียวกันกับพืชน�้า
จากพื้นที่ในธรรมชาติ จังหวัดพิษณุโลก จ�านวน
12 ชนิด โดยเลือกจากพืชที่มีสรรพคุณตามต�ารา 2. วิธีกำรศึกษำ
ทางการแพทย์แผนไทย ประกอบกับรายงานการ 2.1 การสกัดสารจากพืช
ศึกษาถึงฤทธิ์ต้านจุลชีพและสารทุติยภูมิที่มีความ น�าชิ้นส่วนของพืชที่เก็บรวบรวมมาล้างให้สะอาด
เกี่ยวข้อง (ตารางที่ 1) ตัวอย่างพืชได้รับการระบุ ผึ่งให้แห้ง ท�าให้เป็นชิ้นเล็ก ๆ อบในตู้อบลมร้อนที่
ชื่อวิทยาศาสตร์โดย ผศ.ดร.ปราณี นางงาม ซึ่ง อุณหภูมิ 50 องศาเซลเซียส แล้วจึงน�าตัวอย่างแห้ง
เป็นนักอนุกรมวิธานพืช ตัวอย่างพรรณไม้แห้ง ชนิดละ 20 กรัม มาท�าให้เป็นชิ้นเล็ก ๆ หมักใน 99%
ได้รับการใส่รหัสและถูกเก็บไว้ที่ห้องเก็บตัวอย่าง เอทานอล (AR grade, MERCK) ปริมาตร 200
พรรณไม้ ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มิลลิลิตร ในโหลแก้วที่ปิดฝาไว้แน่น วางในที่มืด ที่
มหาวิทยาลัยนเรศวร จังหวัดพิษณุโลกโดยใช้พลู อุณหภูมิห้อง เป็นเวลา 5 วัน ท�าการเขย่าผสมเป็น
ตารางที่ 1 สรรพคุณและสารทุติยภูมิในพืชน�้า จ�านวน 12 ชนิด
พืช สรรพคุณตามต�าราแพทย์แผนไทย สารทุติยภูมิที่พบมากในพืช
[1]
แพงพวยน�้า ใบ รสจืดเย็น ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ protocatechuic acid, betulin, quercetin [15]
ก้านจอง - hydroxybenzoic acid, rutin, ferulic acid [16]
บัวหลวง ไหล รสหวานเย็นมัน ดับพิษร้อน แก้ไข้ แก้ร้อนใน betulinic acid, rutin, isoquercetin [17]
กระหายน�้า บ�ารุงก�าลัง แก้ดีพิการ
ผักบุ้ง ใบ ทั้งต้น รสจืด ถอนพิษ แก้พิษ แก้ตาฟาง rutin, nicotiflorin [18]
ผักกูด ใบ รสเย็น แก้ไข้ แก้ตัวร้อน แก้พิษอักเสบ cinnamic acid, protocatechuic acid, rutin,
ecdysteroids [19]
บัวสาย รสฝาดหอมเย็น บ�ารุงหัวใจ ช่วยเจริญอาหาร isorhamnetin, quercetin rhamnoside,
ป้องกันไข้หัวลม myricetin [4]
แว่นแก้ว - limonene, b-pinene [20]
กระเฉด รสจืดเย็น แก้ไข้ตัวร้อน ถอนพิษอักเสบ quercetin, kaempferol, myricetin [21]
โสนอินเดีย ดอก รสหวานเย็น สมานล�าไส้ quercetin rhamnosylrutinoside [22]
ไข่น�้า - b-sitosterol, stigmasterol [3]
ผักตบชวา ทั้งต้น รสจืด แก้พิษภายในร่างกาย ขับลม stigmasterol, azulene [23]
ผักแว่น รสจืดเย็น แก้ร้อนในกระหายน�้า ดับพิษ neophytadiene, phytol [24]
