Page 216 - วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564

446 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564

ตำารับเจลสารสกัดรากทองพันชั่งที่ใช้สารก่อเจลเป็น ปริมาณสารสกัดรากทองพันชั่งร้อยละ 0.15 โดยนำ้าหนัก
Na CMC มีลักษณะทางกายภาพ ความหนืด และ ไม่ทำาให้เกิดการระคายเคืองต่อผิวหนังกระต่าย ซึ่งเมื่อ

ค่า pH ของตำารับไม่เปลี่ยนแปลง จากผลการศึกษา คำานวณปริมาณของสารไรนาแคนทิน ซี ในตำารับจาก
ความคงตัวเบื้องต้นของตำารับเจลสารสกัดรากทอง ข้อมูลผลการวิเคราะห์ปริมาณสารไรนาแคนทิน ซี ใน
พันชั่งดังกล่าว เลือกใช้สารก่อเจลเป็น Na CMC เพื่อ สารสกัดรากทองพันชั่งของการสกัดครั้งที่ 1 (ตารางที่

ให้ตำารับมีความคงตัวทางกายภาพ และเพิ่มสารปรับ 2) พบว่าตำารับดังกล่าวจะมีปริมาณสารไรนาแคนทิน
ความเป็นกรด-ด่าง คือ citrate buffer โดยใช้ citric ซี คิดเป็น 0.083% w/w
acid monohydrate 0.28% w/w และ tri-sodium จากข้อมูลผลการทดลองข้างต้น เตรียมตำารับ

citrate dehydrate 1% w/w เพื่อช่วยควบคุมค่า pH เจลสารสกัดรากทองพันชั่งที่มีปริมาณไรนาแคนทิน
ของตำารับให้อยู่ในช่วงที่ต้องการ ซี ในตำารับคิดเป็น 0.1% w/w และ 0.05% w/w เพื่อ
การทดสอบการระคายเคืองของตำารับเจลที่มี ใช้สำาหรับการศึกษาประสิทธิผลและความปลอดภัย

สารสกัดรากทองพันชั่งปริมาณร้อยละ 2 โดยนำ้าหนัก ของเจลสารสกัดรากทองพันชั่งในระดับหลอดทดลอง
(w/w) ในสัตว์ทดลอง พบว่าตำารับดังกล่าวทำาให้เกิด และสัตว์ทดลอง โดยตำารับยาเตรียมดังกล่าวมีผลการ

ความระคายเคืองปานกลางต่อผิวหนังกระต่าย โดยมี วิเคราะห์คุณภาพ (ตารางที่ 4)
ค่าดัชนีการระคายเคืองเบื้องต้น (PII) คิดเป็น 2.3 เมื่อ
ทดลองปรับลดปริมาณสารสกัดรากทองพันชั่งลงเป็น 3. ก�รทดสอบประสิทธิผลของเจลส�รสกัดร�ก

ร้อยละ 1, 0.5, 0.3, และ 0.15 โดยนำ้าหนัก เพื่อหาความ ทองพันชั่งในหลอดทดลอง
เข้มข้นของสารสกัดรากทองพันชั่งที่ไม่ก่อให้เกิดความ เจลสารสกัดรากทองพันชั่งที่มีความเข้มข้นของ

ระคายเคืองต่อผิวหนังกระต่ายพบว่า ปริมาณสารสกัด ไรนาแคนทิน ซี 0.1% ถูกนำามาทดสอบประสิทธิผล
รากทองพันชั่งร้อยละ 0.3 โดยนำ้าหนัก ทำาให้เกิดการ ของตำารับในระดับ in vitro ด้วยวิธีการแพร่สารละลาย
ระคายเคืองเล็กน้อยต่อผิวหนังกระต่าย ในขณะที่ ในวุ้น (agar well diffusion) โดยใช้เจลสารสกัดราก

ตารางที่ 3 ลักษณะทางกายภาพ คุณสมบัติ และ pH ของตำารับเจลพื้น

สัดส่วนสารเคมีในตำารับ (%w/w)

ลักษณะทางกายภาพ ตำารับที่ 1 ตำารับที่ 2 ตำารับที่ 3 ตำารับที่ 4 ตำารับที่ 5
(Carbopol 940) (Na CMC) (MC) (HEC) (Poloxamer188)
ลักษณะเนื้อเจล ใส เป็นเนื้อ ใส เป็นเนื้อ ขาวขุ่น ไม่เป็น ใส ไม่เป็น ใส เป็นเนื้อ
เดียวกัน เดียวกัน เนื้อเดียวกัน เนื้อเดียวกัน เดียวกัน
ความหนืด มาก ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง น้อย
การแพร่กระจายบนผิว ดี ดี ดี ดี ดี
ให้ความชุ่มชื้นผิว ดี ดี ดี ดี ดี
pH 5.5 5.5 4.5 5.0 4.5