Page 175 - วารสารการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 3

J Thai Trad Alt Med Vol. 18 No. 3 Sep-Dec 2020 607

ส่วนกากเอามาพอกหรือทาเป็นยาแก้ลมพิษแมลงสัตว์ ใบหูหนูเมื่อทาสารสกัดปริมาณ 9 มิลลิกรัมที่ใบหูของ
กัดต่อย รักษาเม็ดผื่นคันตามผิวหนัง หรือนำารากฝน หนูทดลองเป็นเวลา 15 นาทีพบว่าสารสกัดลดอาการ

กับสุราดื่ม แก้พิษงู แมลงสัตว์กัดต่อย ถอนพิษแมลง บวมของใบหูหนูได้ร้อยละ 51.8 และยังพบว่าเมื่อ
[4-5]
มีพิษต่าง ๆ ให้หนูทดลองรับประทานสารสกัดของเสลดพังพอน
เสลดพังพอนตัวผู้เป็นสมุนไพรไทยที่พบใน ตัวผู้ที่ขนาด 100 และ 200 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมส่ง

ประเทศไทย หรือเขตร้อนชื้นของทวีปเอเชีย ปลูกง่าย ผลให้การบวมของอุ้งเท้าหนูที่ถูกกระตุ้นด้วยคารา
้
สรรพคุณทางยาไทย ใช้ใบพอกแก้ฝี แก้ฟกชำาบวม จีแนนมีค่าลดโดยมีร้อยละของการยับยั้งอยู่ที่ 40
หรือดับพิษร้อนต่าง ๆ ตามร่างกาย รากใช้ฝนกับสุรา และ 48 ตามลำาดับ จากผลทั้งในหลอดทดลองและ
[10]
[6]
ทาถอนพิษงู ตะขาบ แมลงป่อง และผึ้งได้ นอกจาก สัตว์ทดลองจึงทำาให้สรุปได้ว่าเสลดพังพอนตัวผู้มีฤทธิ์
นี้ในตำาราบางเล่มยังกล่าวว่า ใช้แก้พิษงูเห่ากัดได้ โดย ยับยั้งอาการอักเสบและอาการบวมได้
ใช้ใบผสมเหล้าตำากินส่วนหนึ่ง อีกส่วนหนึ่งพอกปาก

แผล ซึ่งอาจจะยืดเวลาให้อยู่ได้นานขึ้น ในมาเลเซีย 2. เสลดพังพอนตัวเมีย (Snake Plant)
ใช้แก้งูกัด และแก้ปวดฟัน มีชื่ออื่น เช่น พญายอ และมีชื่อทางวิทยาศาสตร์
[7]
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของเสลดพังพอนตัวผู้ที่ ว่า Clinacanthus nutans (Burm.f.) Lindau. เป็นไม้
เกี่ยวกับการบรรเทาอาการอักเสบ แพ้ ผื่นคัน พุ่มอยู่ในวงศ์ Acanthaceae รสยา ใบ รากรสจืดเย็น
สารสกัดชั้นเมทานอลจากส่วนของลำาต้นและใบ โดยสรรพคุณของพืชตามคำาแนะนำาในงานสาธารณสุข

ที่อยู่เหนือดินในขนาด 200 และ 300 mg/kg สามารถ มูลฐานคือ ใช้ใบสด 10-20 ใบ (เลือกใบเพสลาดคือ
ลดอาการปวดและบวมของอุ้งเท้าหนูที่ถูกกระตุ้นให้ ใบสีเขียวเข้มสดเป็นมันไม่อ่อนไม่แก่จนเกินไป) นำา
้
เกิดการอักเสบและการปวดได้ โดยกลไกการออก มาตำาหรือขยี้ให้ละเอียดผสมกับเหล้าหรือนำามะนาว
้
ฤทธิ์ของเสลดพังพอนคาดว่ามีฤทธิ์ยับยั้งการผลิต แล้วคั้นเอานำาดื่ม ส่วนกากเอามาพอกหรือทาบริเวณที่
และยับยั้งการปลดปล่อยสาร prostaglandin E2 ถูกแมลงสัตว์กัดต่อย เป็นยาแก้ลมพิษแมลงสัตว์กัด

และสารอื่น ๆ ซึ่งก่อให้เกิดอาการปวดและอาการ ต่อย รักษาเม็ดผื่นคันตามผิวหนังหรือเป็นเริม หรือ
อักเสบ และพบว่าเมื่อนำาส่วนของลำาต้นและใบมา ใช้ใบสด 5-10 ใบ ตำาขยี้ทาบริเวณที่เป็นแผลที่แพ้ จะ
[8]
้
ทำาการสกัดด้วยการต้มนำาแล้วนำาไปทดสอบผลต่อ ยุบหายได้ผลดี ทาบริเวณที่แมลงสัตว์กัดต่อยเป็นผื่น
Nrf2 transcription factor ซึ่งเกี่ยวข้องกับการต้าน คัน [5]
อนุมูลอิสระและการปกป้องเซลล์จากกระบวนการ เสลดพังพอนตัวเมีย เป็นสมุนไพรในบัญชี
อักเสบผลที่ได้พบว่าสารสกัดของเสลดพังพอนตัวผู้ ยาหลักแห่งชาติ พ.ศ. 2542 (บัญชียาจากสมุนไพร)
้
้
ที่ได้จากการต้มนำามีฤทธิ์กระตุ้นการทำางานของ Nrf2 สรรพคุณในตำารับยาไทย ทั้งต้นคั้นเอานำา แก้พิษงู
โดยสารสำาคัญที่น่าจะมีส่วนต่อการกระตุ้นดังกล่าว แก้บิด ถอนพิษไข้ รักษาโรคเริม งูสวัด ใบใช้รักษา

ได้แก่ 4-methylcatechol, 4-vinylcatechol และ อาการอักเสบเฉพาะที่ ถอนพิษแมลงสัตว์กัดต่อย แก้
4-ethylcatechol นอกจากนั้นสารสกัดชั้นเมทานอล เม็ดผดผื่นคัน รากทาแก้พิษตะขาบ แมงป่อง มีสาร
[9]
ของเสลดพังพอนตัวผู้ยังสามารถลดอาการบวมของ สำาคัญที่ออกฤทธิ์คือ รากพบสาร betulin, lupeol,