Page 176 - วารสารการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 3

608 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 18 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2563

β-sitosterol ส่วนใบพบสาร flavonoids ซึ่งมีฤทธิ์ พังพอนตัวเมียมีฤทธิ์ยับยั้งการอักเสบในสัตว์ทดลอง
ลดการอักเสบ สารกลุ่ม monoglycosyldiglycerides โดยพบว่าเมื่อนำาสารสกัดเอทานอลของเสลดพังพอน

เช่น 1,2-O-dilinolenoyl-3-O-b-d-glucopyranosyl- ที่ความเข้มข้นร้อยละ 5 ละลายด้วยเอทานอล 95% ไป
sn-glycerol และสารกลุ่ม glycoglycerolipids ซึ่ง ทำาการทดสอบโดยการทาที่บริเวณผิวหนังของหนูขาว
มีฤทธิ์ยับยั้งไวรัสเริม, ฤทธิ์ต้านพิษงู (anti-snake พบว่าสารดังกล่าวสามารถลดการเกิดหนองและลด

venom), ฤทธิ์ต้านการอักเสบ (anti-inflammatory การเกิดการอักเสบแบบแกรนูโลมา (granuloma) ได้ [15]
activity) และฤทธิ์ต้านเชื้อ herpes simplex virus
และ varicella zoster virus [11] 3. ผักบุ้งทะเล (Goat’s Foot Creeper, Beach

ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของเสลดพังพอนตัวเมียที่ Morning Glory)
เกี่ยวกับการบรรเทาอาการอักเสบ แพ้ ผื่นคัน มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ Ipomoea pes-caprae
จากการทบทวนงานวิจัยพบว่า สารสกัดจาก (L.) R.Br. เป็นไม้ล้มลุกอยู่ในวงศ์ Convolvula-

เฮกเซนของใบเสลดพังพอนตัวเมียมีฤทธิ์ยับยั้งไวรัส ceae รสยา ใบรสขื่นเย็น โดยสรรพคุณของพืชตามคำา
เฮอร์ปีส์ซิมเพล็กซ์ทั้งชนิดที่ 1 และ 2 ซึ่งเป็นสาเหตุ แนะนำาในงานสาธารณสุขมูลฐานคือ ใบผักบุ้งทะเลขยี้
้
[12]
ของโรคเริม นอกจากนั้นเมื่อนำาใบของเสลดพังพอน กับนำาส้มสายชูแล้วมาประคบผิวหนังบริเวณที่โดนพิษ
ตัวเมียไปทำาเป็นครีมและทดสอบในผู้ป่วยที่ติดเชื้อ ไว้และห่อด้วยผ้าขาวบาง ทิ้งไว้ประมาณ 30-60 นาที
[16] ้
เฮอร์ปีส์ซอสเตอร์ซึ่งเป็นเชื้อไวรัสที่ก่อให้เกิดโรค รอให้อาการปวดแสบปวดร้อนคลายลง นำาคั้นจาก
งูสวัดพบว่าแผลของผู้ป่วยหายเร็วขึ้นและมีอาการ ลำาต้นและใบซึ่งมีสารพวก volatile esters ใช้เป็นยา
[13]
ปวดลดลงเมื่อเทียบกับผู้ป่วยกลุ่มที่ได้รับยาหลอก รักษาพิษแมงกะพรุนและช่วยลดการอักเสบผื่นคัน
นอกจากผลต่อการยับยั้งเชื้อไวรัสยังพบว่าเสลด ของผิวหนัง [17]
พังพอนตัวเมียมีผลต่อการทำางานของเม็ดเลือดขาว ผักบุ้งทะเลเป็นไม้ล้มลุก เถาเลื้อย ลำาต้นทอดไป
ชนิดแมคโครฟาจ โดยพบว่าสารสกัดจากใบของเสลด ตามยาวบนพื้นทรายบริเวณชายฝั่งทะเล โดยเฉพาะ

พังพอนตัวเมียสามารถยับยั้งสาร TNF-α (tumor ในภูมิประเทศเขตร้อน ผักบุ้งทะเลเป็นพืชสมุนไพร
necrosis factor alpha), IFN-α (interferon alpha), ที่มีสรรพคุณทางยาแก้ปวด แก้อักเสบ ลดอาการหด
IL-1β (interleukin 1 beta), IL-6 (interleukin-6), เกร็งที่ลำาไส้ และต้านโรคมะเร็ง และเป็นสมุนไพร
[18]
IL-12p40 (interleukin-12 40-kDa subunit), IL- ที่เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านใช้ใบสดแก้อักเสบจากพิษ
12B (interleukin-12B) และ IL-17 (interleukin-17) แมงกะพรุน โรคผิวหนังอักเสบ (dermatitis) และ
จากเม็ดเลือดขาวชนิดแมคโครฟาจซึ่งสารดังกล่าวเป็น จากหลักฐานทางวิทยาศาสตร์พบว่ากลไกที่ลดการ

สารที่กระตุ้นให้เกิดการอักเสบ โดยกลไกในการยับยั้ง อักเสบเกิดจากการลดการสร้าง prostaglandin และ
สารเหล่านี้เกิดจากสารสกัดของเสลดพังพอนตัวเมียมี leukotriene อีกทั้งพบว่ามีส่วนประกอบสำาคัญทาง
[19]
ฤทธิ์กระตุ้นการทำางานของ TLR-4 (toll-like recep- เคมี ได้แก่ naphthalenone, (-)-mellein, eugenol,
tor 4)ทำาให้สารสกัดดังกล่าวมีฤทธิ์ต้านการอักเสบได้ 4-vinyl-guaiacol, lipophilic glycosides, 2-meth-

ดี นอกจากนั้นยังพบว่าสารสกัดเอทานอลของเสลด ylpropanoic, (2S)-methylbutyric, n-hexanoic,
[14]