Page 135 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 17 ฉบับที่ 3
P. 135
J Thai Trad Alt Med Vol. 17 No. 3 Sep-Dec 2019 485
ที่ใช้ในการรักษาออกไป และเมื่อการรักษาสิ้นสุดลงจะ ได้แก่
มีการปงคายซึ่งแล้วแต่จิตศรัทธาของผู้ป่วยเอง 1) กลุ่มลดการอักเสบ ซึ่งมีตัวยามุ่งเน้นลด
ตามแบบแผนการรักษาของหมอพื้นบ้านโรค การอักเสบของหลอดเลือดดำาและมีฤทธิ์เป็นยาระบาย
ริดสีดวงทวารคือโรคที่มีอาการถ่ายอุจจาระลำาบาก ในตำารับ ประกอบด้วยตำารับของ นายลอง นวลศิริ,
ปวดเบ่งเวลาถ่าย จนไปถึงมีเลือดปนออกมาเวลาถ่าย นายพวน จังอินทร์, นายเชี่ยวชาญ ผกาแดง, นายแสน
อุจจาระ ทำาให้เกิดความผิดปกติของธาตุทั้งสี่คือ ดิน จันทรา, นายสุข ไชยโย, นายเกรียงศักดิ์ ชัยสวัสดิ์,
นำ้า ลม ไฟ และแสดงออกทางธาตุดิน ซึ่งอธิบายการ นายอำานวย คำาแคว้น, นายประชุม ไชยษา, นายบุญทอง
[18]
เกิดโรคได้คล้ายกับทฤษฎีการแพทย์แผนไทย บุตรธรรมมา, นายสุรัตน์ โสดแก้ว, นายใบ ทองสุทธิ์
สาเหตุส่วนใหญ่มาจากพฤติกรรมในการดำาเนินชีวิต และนายหนู อำาพร
ของผู้ป่วยเอง หมอพื้นบ้านแบ่งโรคริดสีดวงทวารออก 2) กลุ่มบำารุงกำาลัง ซึ่งมีตัวยามุ่งเน้น
เป็น 2 ชนิด คือ 1) ริดสีดวงภายใน ซึ่งเป็นชนิดที่มี สรรพคุณบำารุงกำาลังไม่ได้มุ่งเน้นการรักษาที่ริดสีดวง
เลือดออกปนออกมากับอุจจาระ และ 2) ริดสีดวง ทวารแต่มุ่งเน้นให้ผู้ป่วยมีกำาลังในการทำางานและ
ภายนอก ซึ่งเป็นริดสีดวงที่มีติ่งเนื้อยื่นออกมาซึ่ง ลืมอาการเจ็บป่วยไป ทำาให้ลดความเครียดลง
เหมือนกับการแพทย์แผนปัจจุบันที่ได้แบ่งลักษณะ แล้วให้อาการของโรคริดสีดวงทวารค่อยทุเลาเอง
ของโรคริดสีดวงทวารออกเป็น 2 ชนิด เช่นเดียวกัน ประกอบด้วยตำารับของ นายล้วน พงษ์ธนู, นายบุญมี
แต่แตกต่างกันที่การรักษา โดยการแพทย์แผนปัจจุบัน เลิศศรี, นายบุตรดี เมืองอินทร์, นายพยัค ทองพา และ
มุ่งเน้นไปที่การรักษาที่พยาธิสภาพของโรคโดยการ นายพันธ์ ไสว
[4,19]
ผ่าตัด แต่หมอพื้นบ้านมุ่งเน้นการรักษาไปที่จิตใจ 3) กลุ่มยาระบาย ซึ่งมีตัวยามุ่งเน้นให้เกิด
ของผู้ป่วยให้ลดความกังวลลงส่งผลต่อระบบไหล การขับถ่ายอุจจาระเพื่อป้องการอาการท้องผูก ทำาให้
เวียนโลหิตให้ดีขึ้นซึ่งให้ผลคล้ายกับการให้ยาแผน ลดการอักเสบบริเวณรูทวาร แล้วให้อาการของโรค
ปัจจุบันบางชนิดที่ลดอาการเลือดออกเวลาเบ่งอุจจาระ ริดสีดวงทวารค่อยทุเลาเอง ประกอบด้วยตำารับของ
[4,20]
หรืออาจจะทำาให้ติ่งเนื้อยุบตัวลงได้ หมอพื้นบ้าน นายเหลา สมภารเพียง และนายเลื่อน ประทุมวงษ์
ยังแบ่งริดสีดวงทวารภายนอกออกเป็น 2 ชนิด จาก โดยส่วนมากจะใช้เป็นตำารับยาต้ม ซึ่งทุกตำารับ
ลักษณะของพยาธิสภาพที่เกิดบริเวณทวารหนัก คือ ล้วนสามารถทำาให้อาการของโรคริดสีดวงทวารทุเลา
ลักษณะของติ่งเนื้อที่ยื่นออกมาคล้ายเดือยไก่ เรียกว่า ลงหรือหายจากอาการของโรคริดสีดวงทวารได้ทั้ง
“ริดสีดวงหงอนไก่’’ และหากมีอาการอักเสบโดยรอบ สิ้น ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปัจจัยการเกิดโรคหรือความรุนแรง
รูทวารคล้ายกลีบมะเฟือง เรียกว่า “ริดสีดวงทวารกลีบ ของโรคของผู้ป่วยแต่ละราย และมีข้อสังเกตว่าหมอ
[21]
มะเฟือง’’ พื้นบ้านมีการพัฒนาปรับปรุงตำารับของตนโดยตลอด
จากแบบแผนการรักษาของหมอพื้นบ้านเกี่ยว เห็นได้จากนายบุญทอง บุตรธรรมมา ได้มีการพัฒนา
กับการอธิบายการเกิดโรคริดสีดวงทวารจึงทำาให้ ตำารับเป็นทั้งยากิน ยาเหน็บ และยารม ในการรักษา
หมอพื้นบ้านเกิดองค์ความรู้ในการตั้งตำารับยารักษา โรคริดสีดวงทวาร
ริดสีดวงทวารขึ้น โดยสามารถแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม แบบแผนการรักษาของหมอพื้นบ้านบางอย่าง
