Page 97 - วารสารปีที่17ฉบับที่1

J Thai Trad Alt Med Vol. 17 No. 1 Jan-Apr 2019 87

[4]
Glycopeptides เพิ่มขึ้น rotundone, b-selinene, α-copaene, valer-
เบญจผลธาตุ ได้กล่าวไว้ในตำาราแพทย์แผนไทย enal, caryophyllene oxide, patchoulenyl

ว่า เป็นการจัดหมวดหมู่ของยาโดยให้ใช้สมุนไพรใน acetate, sugeonyl acetate, α-pinene, b-
อัตราส่วนเท่ากัน หมายถึงการจำากัดจำานวนตัวยาแก้ pinene, limonene และ 1,8-cineole [11]
ธาตุได้ ผล 5 อย่าง ซึ่งประกอบด้วย หัวกกลังกา หัวเต่า หญ้าชันกาด (Panicum repens L.)

เกียด หัวแห้วหมู หัวหญ้าชันกาด และหัวเปราะหอม มี อยู่ในวงศ์ Poaceae หัว ทำาให้ประจำาเดือน
[10]
สรรพคุณรวมคือ แก้ธาตุพิการ บำารุงธาตุ บำารุงกำาลัง มาตามปกติ ละลายก้อนนิ่ว ขับปัสสาวะ
[5]
เจริญไฟธาตุ แก้ทางเดินปัสสาวะ และแก้ตับทรุด พบสารสำาคัญ ได้แก่ (25S)-spirost-5-en-
แพทย์แผนไทยมักใช้สมุนไพรในพิกัดเบญจผลธาตุ 3b-ol-3-O-α-l-rhamnopyranosyl-(1 g
ในการแก้โรคที่เกี่ยวข้องกับทางเดินปัสสาวะ 4)-O-α-l-rhamnopyranosyl-(1 g 4)-

กกลังกา (Cyperus alternifolius L.) อยู่ O-α-l-rhamnopyranosyl-(1 g 2)-O-
ในวงศ์ Cyperaceae หัวเหง้าใช้ขับโลหิตเนื่องจาก b-d-glucopyranoside, 16-O-α-l-rhamnopy-
ชำ้าใน แก้ธาตุพิการ ขับนำ้าดีให้ตกในลำาไส้ แก้โรคใน ranosyl-cholest-5-en-2α,3b,16b-triol-22-

ปาก บำารุงธาตุ แก้เสมหะ แก้ไข้มีพิษร้อน บำารุงกำาลัง one-3-O-α-l-rhamnopyranoside, 16-O-α-L-
[6]
ขับนำ้าลาย ช่วยย่อยอาหาร พบสารสำาคัญ ได้แก่ rhamnopyranosyl-cholest-5-en-3b,16bdiol-2α-
umbelliferon, imperatorin, psoralen, xan- methoxy-22-one-3-O-α-L-rhamnopyranoside,

thotoxin, quercetin, quercetin-3-O-rutin- 16-O-α-L-rhamnopyranosyl-cholest-5-
oside และ gallic acid en-3b,16b-diol-2α-methoxy-3-O-α-L-
[7]
เต่าเกียด (Homalomena aromatica rhamnopyranoside [12]
(Spreng.) Schott) อยู่ในวงศ์ Araceae หัวเหง้า เปราะหอม (Kaempferia galanga L.) อยู่
ใช้ดับพิษที่ตับ ดับพิษที่ปอด ดับพิษที่หัวใจ แก้ตับ ในวงศ์ Zingiberaceae หัว ทำาให้ขับเลือดและ

ทรุด กัดฟอกเสมหะ แก้ไอ แก้ตานขโมย แก้โรคซางใน หนองให้ตก แก้ไอ แก้ลมพิษ แก้ผื่นคัน แก้บาดแผล
[8]
เด็ก แก้ไข้เชื่อมซึม พบสารสำาคัญ ได้แก่ linalool, แก้เสมหะ เจริญไฟธาตุ แก้ลงท้อง พบสารสำาคัญ
[8]
terpinen-4-ol, α-terpineol, g-terpinene, 2-propeonic acid, pentadecane, ethyl
α-cadinol, geraniol, nerol, α-terpinene, para methoxy cinnamate, 3-carene, eu-
spatulenol และ T-cadinol [9] calyptol, 3-4-methoxyphynyl, borneol,
แห้วหมู (Cyperus rotundus L.) อยู่ในวงศ์ 3H-3a, 7-methanoazulene, heptadecane,

Cyperaceae หัว บำารุงกำาลัง บำารุงธาตุ บำารุงหัวใจ 1-methyl-2-(1-methylethyl), 1,6-cyclo-
เป็นยาอายุวัฒนะ บำารุงครรภ์ แก้ธาตุพิการ ช่วยให้ decadienen, 8-heptadecene, camphene,

เจริญอาหาร ทำาให้นำ้านมมาก ขับพยาธิไส้เดือน ขับลม tetradecane, delta limonene, alphapi-
[10]
แก้ไข้ ขับเหงื่อ ขับปัสสาวะ แก้กระษัย พบสาร nene, cyclotetradecane, betapinene,
สำาคัญ ได้แก่ α-cyperone, cyperene, cype- cycloctene, 1-methyl-3-(1-methylethyl,