Page 85 - journal-14-proceeding

บทคัดยอประกวดผลงานวิชาการประจําปการแพทยแผนไทย การแพทยพื้นบาน และการแพทยทางเลือกแหงชาติ ครั้งที่ 14

PPem64R ผลการนวดเตานมและประคบสมุนไพรในการกระตุนการไหลของน้ํานม
มารดาใน 48 ชั่วโมงหลังคลอด โรงพยาบาลกุดชุม จังหวัดยโสธร

ปภาวรินทร คําภา
โรงพยาบาลกุดชุม จังหวัดยโสธร

หลักการและเหตุผล ปจจุบันศาสตรการแพทยแผนไทยมีบทบาทและมีความสําคัญในการดูแลสุขภาพมากขึ้น

มารดาแรกคลอดโดยวิธีธรรมชาติมีปญหาน้ํานมไหลชาและไหลนอย สรางความวิตกกังวลใหกับคุณแมหลัง
คลอด เนื่องจากความกลัวที่ลูกนอยไดรับน้ํานมไมเพียงพอจนกระทั่งหมดกําลังใจลมเลิก จากขอมูลสถิติของ
งานอนามัยแมและเด็กโรงพยาบาลกุดชุมป 2558 พบปญหาน้ํานมไหลชาและไหลนอยในชวงพักฟนอยู

โรงพยาบาลรอยละ 49.52 เนื่องดวยปญหาน้ํานมไหลชาและไหลนอยเปนภาวะเรงดวนในการสงเสริมการเลี้ยง
ลูกดวยนมแม จึงเกิดเปนแนวคิดการศึกษาวิจัยการนวดเตานมและประคบสมุนไพรเพื่อแกปญหาและทําให
มารดามีปริมาณน้ํานมเพิ่มขึ้น

วัตถุประสงค เพื่อศึกษาผลการนวดเตานมและประคบสมุนไพรในการกระตุนการไหลของน้ํานมมารดา
ใน 48 ชั่วโมงหลังคลอดโรงพยาบาลกุดชุม จังหวัดยโสธร

ระเบียบวิธีวิจัย การศึกษาครั้งนี้เปนการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action research) เลือกกลุมตัวอยางแบบเจาะจง

จํานวนมารดา 61 ราย ตามคุณสมบัติทีกําหนดไว ระยะดําเนินการเดือน ต.ค. 2558 - ก.ย. 2559
ประกอบดวย 4 ขั้นตอน 1) วางแผน กลุมเปาหมายไดรับความรูเรื่องการนวดและการประคบสมุนไพร
วิเคราะหสถานการณ วางแผนในการปฏิบัติการ 2) ขั้นปฏิบัติการตามแนวทางที่กําหนด โดยใชทฤษฎี
การแพทยแผนไทยในเรื่องการนวดไทย การประคบสมุนไพรและลงมือปฏิบัติ 3) ขั้นสังเกตการณ โดยการ

สังเกต ติดตาม บันทึกผลและประเมินผล 4) ขั้นสะทอนผลการปฏิบัติงาน โดยการอธิปรายกลุมรวมกัน เปน
การประเมินผลและรวมวางแผนปฏิบัติการครั้งตอไป เก็บรวบรวมขอมูล เครื่องมือที่ใชในการวิจัย
ประกอบดวยลูกประคบสมุนไพรขนาด 180 กรัม การเก็บรวบรวมขอมูลประกอบดวยแบบบันทึกขอมูลทั่วไป
ของมารดาและทารกและแบบประเมินระดับการไหลของน้ํานมที่มีความเชื่อมั่นใจ 0.80 วิเคราะหขอมูลดวย

สถิติรอยละ คาเฉลี่ย

ผลการศึกษา พบวามารดาครรภแรกรอยละ 37.42 ที่น้ํานมไหลชาและน้ําหนักทารกแรกคลอดเฉลี่ย

2,978.40 กรัม มีอายุในชวง 20-35 ป รอยละ 61.34 หลังสิ้นสุดการไดรับหัตถการ 2 ครั้ง/วัน การนวดเตานม
10 นาทีและประคบสมุนไพร 20 นาที พบวาการหลั่งน้ํานมที่ระดับคะแนน 3 ของมารดารอยละ 100 มี
ปริมาณเพิ่มขึ้น สงผลใหทารกมีปริมาณน้ํานมที่เพียงพอได

ขอสรุปและเสนอแนะ การนวดและการประคบเตานมเพื่อกระตุนการไหลน้ํานมในมารดาหลังคลอดไดดี โดย
ใชทฤษฎีการแพทยแผนไทยในเรื่องการนวดไทย การประคบสมุนไพร และมีการติดตามประเมินผลตอ เพื่อ
สงเสริมใหมารดาหลังคลอดมีการหลั่งน้ํานมที่เร็วขึ้นและไดรับความปลอดภัยสูงสุด เปนแบบอยางให
โรงพยาบาลอื่นๆ ในการบูรณาการผสมผสานระหวางการแพทยแผนไทยรวมกับการรักษาแผนปจจุบัน

83