Page 205 - Acrobat J Trad-21-3-2566
P. 205
วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 21 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2566 Vol. 21 No. 3 September-December 2023
บทปริทัศน์
กระบวนการเตรียมสารสกัดสมุนไพร
ดวงเพ็ญ ปัทมดิลก
สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ตำาบลตลาดขวัญ อำาเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี 11000
ผู้รับผิดชอบบทความ: Duangpen.p@dmsc.mail.go.th
บทคัดย่อ
บทน�ำและวัตถุประสงค์: กระบวนการเตรียมสารสกัดสมุนไพรเป็นกระบวนการที่ให้ได้มาซึ่งสารที่ต้องการ
หรือเป็นการก�าจัดสารที่ไม่ต้องการจากวัตถุดิบสมุนไพรตั้งต้น บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายปัจจัยพื้นฐานที่
ส่งผลต่อคุณภาพของสารสกัดและวิธีการสกัดสารจากสมุนไพร
วิธีกำรศึกษำ: รวบรวมข้อมูลจากหนังสือและวารสารต่างประเทศแล้วน�ามาเรียบเรียงสรุป
ผลกำรศึกษำ: กระบวนการเตรียมสารสกัดประกอบด้วย 4 ขั้นตอน คือ 1) ตัวท�าละลายแพร่ผ่านเข้าไป
ในเนื้อเยื่อสมุนไพร 2) สารส�าคัญในสมุนไพรละลายในตัวท�าละลาย 3) สารส�าคัญออกมาจากเนื้อเยื่อ และ 4) เก็บ
รวบรวมสารที่สกัดได้ ปัจจัยพื้นฐานที่ส่งผลต่อคุณภาพของสารสกัด ได้แก่ วัตถุดิบสมุนไพร ตัวท�าละลายที่ใช้
สกัด และเทคนิคการสกัด วิธีการสกัดสารจากสมุนไพร ได้แก่ การหมัก การชง การต้ม เปอร์โคเลชัน การรีฟลักซ์
การสกัดด้วยซอกห์เลต การใช้ไขมันดูดซับ การกลั่นด้วยน�้า การกลั่นด้วยไอน�้า การสกัดเชิงกล การสกัดด้วยคลื่น
ไมโครเวฟ การสกัดด้วยคลื่นอัลตราซาวด์ การสกัดด้วยของไหลวิกฤตยิ่งยวด การสกัดของเหลว การสกัดด้วยวัฏภาค
ของแข็ง และการสกัดด้วยตัวท�าละลายในสภาวะเร่ง
อภิปรำยผล: กระบวนการสกัดสารจากสมุนไพรเป็นเทคนิคที่มีหลายปัจจัยเข้ามาเกี่ยวข้อง การเลือกวิธีสกัด
ที่เหมาะสมต้องค�านึงถึงปัจจัยเหล่านั้น และต้องมีการเตรียมการที่ดีเพื่อให้ได้สารสกัดตรงตามวัตถุประสงค์การน�าไป
ใช้ ต้องพิจารณาตั้งแต่ขั้นตอนก่อนการสกัด วัตถุดิบที่มีคุณภาพ แปรรูปอย่างเหมาะสม
ข้อสรุป และข้อเสนอแนะ: บทความนี้ได้รวบรวมข้อมูลจากเอกสารหลาย ๆ แหล่ง น�ามาเรียบเรียงไว้ใน
บทความเดียว ซึ่งจะเป็นประโยชน์ส�าหรับผู้ประกอบการและผู้สนใจ สามารถน�าไปประยุกต์ใช้ในการสกัดสารจาก
สมุนไพรเพื่อให้ได้สารสกัดที่มีคุณสมบัติตามที่ต้องการ
ค�ำส�ำคัญ: สมุนไพร, การสกัด, ปัจจัยพื้นฐานที่ส่งผลต่อคุณภาพของสารสกัด
Received date 18/05/23; Revised date 24/10/23; Accepted date 19/12/23
688
