Page 67 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 20 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2565
P. 67
J Thai Trad Alt Med Vol. 20 No. 2 May-Aug 2022 265
3.97 ± 3.88 เซนติเมตร โดยปกติมดลูกจะกลับเข้าสู่ ให้คะแนนการมาของน�้านมของมารดาหลังคลอด
ต�าแหน่งเดิมหรือเรียกว่า “มดลูกเข้าอู่’’ (involution แม้ว่าการประเมินการให้คะแนนนี้จะมีการฝึกลักษณะ
[21]
of uterus) ภายใน 3 สัปดาห์ จะเห็นได้ว่ายาประสะ การบีบน�้านมและการสังเกตจ�านวนหยดน�้านมเพื่อให้
น�้านม “ต�ารับพ่อขาว เฉียบแหลม’’ ช่วยให้ระดับยอด คะแนนให้เป็นมาตรฐานเดียวกันทั้งสองโรงพยาบาล
มดลูกลดต�่าลงใกล้คล�าไม่พบ ซึ่งเป็นผลดีต่อมารดา แล้วก็ตาม ก็อาจมีความแตกต่างกันบ้างในเชิงแรง
หลังคลอด ของการบีบน�้านมในแต่ละครั้งที่ประเมิน รวมถึงการ
ผลของต�ารับยาประสะน�้านม “ต�ารับพ่อขาว ตัดสินให้คะแนนจากการสังเกตจ�านวนหยดน�้านมใน
เฉียบแหลม’’ ที่มีต่อระดับยอดมดลูกนั้น อาจเกิดจาก แต่ละครั้งที่ประเมินด้วย เพราะผู้ประเมินนั้นทราบ
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของเครื่องยาในต�ารับที่มีการน�า ว่าผู้เข้าร่วมวิจัยที่ตนก�าลังประเมินนั้นได้รับยาหรือ
มาใช้ในการแพทย์พื้นบ้านในท้องถิ่นต่างๆ ได้แก่ เถา ไม่ได้รับยาสมุนไพร รวมถึงการประเมินระดับยอด
นมวัว (Uvaria rufa Blume) ที่แพทย์พื้นบ้านประเทศ มดลูกที่แม้ว่าจะมีมาตรฐานการวัดและใช้สายวัดที่มี
ฟิลิปปินส์ใช้รากดองเหล้าให้แม่กินเพื่อช่วยคลอด และ มาตรฐานเดียวกันแล้วก็ตาม หากจะมีการศึกษาเพิ่ม
[22]
กระตุ้นการบีบตัวของมดลูก เถากระทงลาย (Celas- เติมในอนาคตควรท�าเป็นการศึกษาแบบปกปิดสอง
trus paniculatus Willd.) ที่สรรพคุณยาไทยว่าใช้ ฝ่าย (double-blinded trials) และท�าการศึกษาใน
เถาเป็นยาแก้ไข้มาลาเรีย แก้วัณโรค ผลใช้แก้ลมจุก โรงพยาบาลเดียวกันหรือมีผู้ประเมินร่วมกันของทั้ง
เสียด แก้พิษงู บ�ารุงโลหิต ใบใช้แก้โรคบิด ถอนพิษฝิ่น กลุ่มได้รับยาและไม่ได้รับยา กรณียาประสะน�้านม
เมล็ดใช้พอกหรือกินแก้ปวดกล้ามเนื้อและข้อ น�้ามัน “ต�ารับพ่อขาว เฉียบแหลม’’ นี้ อาจเปลี่ยนรูปแบบ
[23]
ในเมล็ดใช้แก้โรคเหน็บชาและใช้เป็นยาขับเหงื่อ ยาจากยาน�้าเป็นยาผงบรรจุแคปซูลและก�าหนดขนาด
และมีการศึกษาฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาว่ากระทงลาย ยาให้เทียบเท่ากับการใช้ยาในรูปแบบยาต้มดั้งเดิม ซึ่ง
สามารถลดการอักเสบ ลดอาการปวด และช่วยสมาน การเปลี่ยนรูปแบบยานี้ต้องมีการศึกษาความเทียบเท่า
[24]
แผลได้ดี อย่างไรก็ตามควรมีการศึกษาในอนาคต ของยาในรูปแบบใหม่กับยาในรูปแบบดั้งเดิมเพิ่มเติม
ถึงกลไกหรือสมุนไพรชนิดใดที่ท�าให้มีผลต่อระดับ หากท�าได้แล้วจะสามารถใช้ยาต�ารับนี้ในรูปแบบใหม่
มดลูก (ยาแคปซูลหรือยาเม็ด) และสามารถผลิตยาหลอกเพื่อ
ในการศึกษาครั้งนี้มีความจ�าเป็นที่จะต้องท�า น�ามาเข้าสู่กระบวนการวิจัยในรูปแบบปกปิดสองฝ่าย
วิจัยโดยมีกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมอยู่ต่างโรง ได้ การศึกษาครั้งนี้ช่วง 48 ชั่วโมงหลังคลอดผู้เข้าร่วม
พยาบาลกัน เนื่องจากการใช้ยาประสะน�้านมต�ารับนี้ถูก วิจัยทุกคนอยู่ในความดูแลของโรงพยาบาล ได้รับการ
ใช้เป็นมาตรฐานในมารดาหลังคลอดที่มารับบริการยัง ปฏิบัติในแบบเดียวกันทั้งเรื่องโภชนาการและการดูแล
โรงพยาบาลหนองสองห้องมานานแล้วอีกทั้งยาต�ารับ อื่น ๆ ตามมาตรฐานปกติที่มารดาหลังคลอดจะได้รับ
นี้มีสี กลิ่น รส อันเป็นเอกลักษณ์และอยู่ในรูปแบบ หลังจาก 48 ชั่วโมงไปแล้วผู้เข้าร่วมวิจัยกลับบ้านจะมี
ยาต้ม ท�าให้ยากต่อการออกแบบยาหลอก เมื่อต้อง ปัจจัยด้านการปฏิบัติตัวและโภชนาการซึ่งเป็นตัวแปร
ท�าการศึกษาโดยแยกกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม ที่ควบคุมไม่ได้ที่อาจส่งผลกระทบต่อผลการศึกษา
ไปอยู่ต่างโรงพยาบาลกันจึงอาจมีผลต่อการประเมิน ด้านระดับยอดมดลูก ปริมาณและลักษณะน�้าคาวปลา
