Page 113 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 20 ฉบับที่ 1
P. 113
J Thai Trad Alt Med Vol. 20 No. 1 Jan-Apr 2022 93
สาธารณสุขจังหวัดศรีสะเกษพบว่าหมอพื้นบ้าน ส่วน ประกอบด้วย ส่วนที่ 1 ข้อมูลประวัติทั่วไปของ
ที่ขึ้นทะเบียนรับรองการเป็นหมอพื้นบ้าน จ�านวน หมอพื้นบ้าน ส่วนที่ 2 ภูมิหลังและบทบาทการเป็น
178 คน เป็นหมอนวดพื้นบ้าน จ�านวน 26 คน การ หมอพื้นบ้าน ส่วนที่ 3 หลักการซักประวัติ ตรวจ
[22]
ศึกษาองค์ความรู้จากหมอพื้นบ้านที่มีประสบการณ์ วินิจฉัย ส่วนที่ 4 วิธีการรักษา โดยใช้เทคนิคการ
ในการรักษาที่หลากหลายและสังเคราะห์ออกมาเป็น สัมภาษณ์แบบไม่เป็นทางการและสัมภาษณ์ตาม
แนวทางในการรักษา ท�าให้ได้แนวปฏิบัติที่ชัดเจนมาก แบบฟอร์มที่ผ่านการตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ
ขึ้นเพื่อเป็นการอนุรักษ์และเป็นทางเลือกอีกแนวทาง โดยผู้เชี่ยวชาญ 3 คน โดยเครื่องมือมีค่าดัชนีความ
หนึ่งในการบ�าบัดรักษาโรคข้อเข่าเสื่อม การอนุรักษ์ สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ (item objective con-
ที่ดี และองค์ความรู้ที่ได้จากการศึกษาที่ดีสามารถ gruence index: IOC) เท่ากับ 0.90 ร่วมกับใช้เทคนิค
ใช้เป็นเครื่องมือในการคุ้มครองภูมิปัญญาได้อย่างดี การสังเกต 2) กล้องบันทึกภาพเพื่อให้ได้ข้อมูลที่
การสื่อสารกับโลกยุคปัจจุบันยังต้องอาศัยศาสตร์ทั้ง สมบูรณ์ และ 3) แบบบันทึกการสนทนา
ด้านวิทยาศาสตร์และสังคมศาสตร์เพื่อพัฒนาข้อมูล
ภูมิปัญญามาใช้ได้อย่างสมเหตุสมผล 2. วิธีกำรศึกษำ
[7]
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิปัญญา 2.1 วิธีการคัดเลือกผู้ให้ข้อมูล
การนวดพื้นบ้านอีสานจากกรณีหมอพื้นบ้านในจังหวัด โดยใช้การเลือกแบบเจาะจง (purposive sam-
อุบลราชธานีและจังหวัดศรีสะเกษ จ�านวน 12 ราย เพื่อ pling) มีเกณฑ์การคัดเข้า (inclusion criteria) ได้แก่
สืบทอดภูมิปัญญาพื้นบ้านไทยของบรรพบุรุษสู่รุ่นต่อ เป็นหมอพื้นบ้านที่มีประสบการณ์การนวดรักษาโรค
ไป และได้แนวทางการดูแลสุขภาพแบบผสมผสานใน ข้อเข่าเสื่อมไม่น้อยกว่า 10 ปี มีการรักษาและความ
ผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อม คงอยู่เป็นหมอพื้นบ้านอยู่เสมอ อนุญาตให้เยี่ยม
บ้าน การเดินทางไปเก็บข้อมูลท�าได้ปลอดภัย และ
ระเบียบวิธีศึกษำ ยินยอมให้ข้อมูลด้วยความสมัครใจ อนุญาตให้เปิด
การศึกษาในครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพแบบ เผยข้อมูลภูมิปัญญาการรักษาของตนโดยไม่ปิดบัง ซึ่ง
กรณีศึกษา ได้ศึกษาภูมิปัญญาการนวดรักษาอาการ จากจ�านวนหมอพื้นบ้านในพื้นที่จังหวัดอุบลราชธานี
ปวดเข่า ขัดเข่า ข้อเข่าเสื่อมของหมอพื้นบ้านประกอบ และจังหวัดศรีสะเกษที่ให้การรักษาโรคข้อเข่าเสื่อม
ด้วย ขั้นตอนก่อนการรักษา ขั้นตอนการตรวจวินิจฉัย ด้วยการนวดทั้งหมด 30 คน มีผู้ผ่านเกณฑ์การคัด
ขั้นตอนการรักษา การประเมินผลการรักษา และ เลือกทั้งสิ้น จ�านวน 12 คน โดยเป็นหมอพื้นบ้านใน
ขั้นตอนการให้ค�าแนะน�าในการฟื้นฟูร่างกาย จิตใจ เขตจังหวัดอุบลราชธานี จ�านวน 6 คน และจังหวัด
และจิตวิญญาณ ศรีสะเกษ จ�านวน 6 คน
2.2 การคุ้มครองผู้ให้ข้อมูล
1. วัสดุ โดยการชี้แจงรายละเอียดของโครงการฯ กรณี
เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา มีดังนี้ 1) แบบ ที่หมอพื้นบ้านไม่ต้องการเปิดเผยข้อมูลของตนเอง
สัมภาษณ์หมอพื้นบ้านแบบเจาะลึกแบ่งออกเป็น 4 ต่อไป สามารถยุติการเข้าร่วมโครงการได้โดยไม่ต้อง
