Page 231 - วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564
P. 231
J Thai Trad Alt Med Vol. 19 No. 2 May-Aug 2021 461
เปรี้ยว ใช้รับประทานเป็นผักสด เป็นเครื่องเคียงนำ้า ดีว่าอนุมูลอิสระทำาให้เกิดการเสียสมดุลในร่างกาย
พริก หรือนำามาปรุงรสหรือนำามาปรุงเป็นอาหารเพื่อ และเป็นสาเหตุสำาคัญของการเกิดโรคต่าง ๆ เช่น โรค
เพิ่มรสเปรี้ยว รสของส้มป่อยจะเปรี้ยวกลมกล่อม และ หลอดเลือดหัวใจ ไขมันในเลือดสูง มะเร็ง เบาหวาน
ขจัดกลิ่นคาว และยังมีการใช้ส่วนของใบในการแพทย์ โรคข้อ โรคทางระบบประสาท ภาวะชรา เป็นต้น [15-16]
พื้นบ้าน เช่น การแพทย์ล้านนา ใช้เป็นยาประคบ แทบ และอนุมูลอิสระมีบทบาทสำาคัญต่อการเกิดโรคหลอด
ทุกตำารับจะใช้ใบส้มป่อยเดี่ยว ๆ หรือผสมสมุนไพร เลือดแข็งและโรคหลอดเลือดหัวใจ [17-18] ดังนั้น การ
ตัวอื่นใส่ในลูกประคบ เพื่อแก้ปวดเมื่อย [8] รับประทานใบส้มป่อยไม่เพียงแต่จะได้คุณค่าทาง
องค์ประกอบทางเคมีที่พบในใบส้มป่อย ได้แก่ โภชนาการเท่านั้น แต่ยังได้รับวิตามินเอและบีตาแคโรทีน
แอลคาลอยด์ (alkaloids), เฟลโวนอยด์ (flavonoids), ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระอาจช่วยลดความเสี่ยงของ
แซโพนิน (saponin), แทนนิน (tannin) เป็นต้น [9-10] การเกิดโรคที่เป็นผลจากอนุมูลอิสระได้ อย่างไรก็ตาม
การศึกษาฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของใบส้มป่อยพบว่า ยังไม่มีรายงานฤทธิ์ลดไขมันในเลือดของใบส้มป่อย
[9]
สารสกัดด้วยเอทานอล เมทานอล และคลอโรฟอร์ม การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจสอบ
[10]
และสารสกัดด้วยอะซีโตน ของใบส้มป่อยมีฤทธิ์ ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระโดยประเมินการดักจับอนุมูล
ต้านเชื้อแบคทีเรีย สารสกัดด้วยนำ้าของใบส้มป่อย ไฮดรอกซิลและซุปเปอร์ออกไซด์ และศึกษาฤทธิ์ลด
แสดงฤทธิ์ต้านออกซิเดชันโดยยับยั้งการเหนี่ยวนำาการ ไขมันของสารสกัดจากใบส้มป่อยโดยตรวจสอบฤทธิ์
[11]
ตกตะกอนของเม็ดเลือดแดง Rao และคณะ [12] ยับยั้งเอนไซม์ HMG-CoA reductase และฤทธิ์ลด
รายงานว่าสารสกัดด้วยนำ้าจากใบส้มป่อยมีฤทธิ์ต้าน ไขมันในเลือดในหนูแรทที่เหนี่ยวนำาให้เกิดภาวะไขมัน
ออกซิเดชันและต้านการเกิดลิ่มเลือด Lumlerdkij ในเลือดสูงโดยให้อาหารที่มีคอเลสเตอรอลสูง
และคณะ รายงานว่าสารสกัดด้วยเอทานอลของใบ
[13]
ส้มป่อยปกป้องการตายของเซลล์ตับเพาะเลี้ยงจากพิษ ระเบียบวิธีศึกษ�
ของ tert-butyl hydroperoxide โดยเพิ่มเอนไซม์
NAD(P)H: quinone oxidoreductase 1 (NQO1 1. วัสดุ
activity) ซึ่งดักจับอนุมูลซุปเปอร์ออกไซด์ และ 1.1. วัตถุดิบสมุนไพร
ป้องกันการลดลงของกลูตาไธโอน (glutathione) ซึ่ง เก็บรวบรวมตัวอย่างส้มป่อยจากพื้นที่จังหวัด
เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่ปกป้องเนื้อเยื่อไม่ให้ถูก จันทบุรีเพื่อนำามาใช้เป็นวัตถุดิบสำาหรับการศึกษา
ทำาลาย นอกจากนี้ จากข้อมูลระบบอาหารชุมชนพบว่า และตรวจระบุชนิดตามหลักอนุกรมวิธานพืช เพื่อ
[4-5]
ใบส้มป่อยมีวิตามินเอ บีตาแคโรทีน และแคโรทีนรวม จัดทำาตัวอย่างพรรณไม้แห้งอ้างอิง (voucher speci-
สูงมากเมื่อเทียบกับผักพื้นบ้านทั้งหลาย [14] men) เก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑ์พืช กรมวิทยาศาสตร์
เนื่องจากส้มป่อยมีสรรพคุณหลากหลายและ การแพทย์ (DMSC Herbarium) โดยมีหมายเลข
ใช้ประโยชน์เป็นยาได้ ที่น่าสนใจ คือ ใบส้มป่อยมี พรรณไม้ของพิพิธภัณฑ์พืชกรมวิทยาศาสตร์การ
ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และเป็นผักที่มีวิตามินเอและ แพทย์ คือ DMSC 5269
บีตาแคโรทีนสูงมากเป็นอันดับต้น ๆ เป็นที่ทราบกัน
