Page 129 - วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564

J Thai Trad Alt Med Vol. 19 No. 2 May-Aug 2021 359

ความพิการถาวร/ไร้ความสามารถ ความผิดปกติร้าย ส่วนที่ 2 การใช้ตำารับยาปลูกไฟธาตุ
แรงกับบุตร การหายใจติดขัดอย่างรุนแรง มีอาการชัก ประกอบด้วย วิธีที่รับประทาน ระยะเวลาที่รับประทาน

หมดสติ ระบบเลือดผิดปกติ เป็นต้น และการใช้ยา/สมุนไพรอื่น ๆ ร่วมด้วย
1.7 เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ส่วนที่ 3 ข้อมูลด้านสุขภาพ ประกอบ
้
1) แบบบันทึกข้อมูลมารดาหลังคลอด ด้วย คำาถามจำานวน 12 ข้อ ได้แก่ ปริมาณนำานมเพียง
ประกอบด้วย ข้อมูลทั่วไป การตรวจร่างกาย การ พอต่อบุตร บุตรดูดนมดี อาการคัดตึงเต้านม ความ
้
ตรวจประเมินลักษณะของเต้านม/หัวนม การไหล รู้สึกปวดมดลูกบริเวณหน้าท้อง นำาคาวปลา อาการ
้
้
ของนำานม (ประเมินเป็น 5 ระดับ คือ ระดับ 1 นำานม ปวดแผลฝีเย็บบริเวณช่องคลอด อาการวิงเวียนศีรษะ
[5]
้
้
ไม่ไหล ระดับ 2 นำานมไหลน้อย ระดับ 3 นำานมเริ่มไหล หน้ามืด มีเหงื่อออกมากผิดปกติ มีความอยากรับ
้
้
ระดับ 4 นำานมไหลแล้ว ระดับ 5 นำานมไหลดี) ลักษณะ ประทานอาหาร มีอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ สะโพก
้
้
สีของนำานม (ประเมินเป็น 5 ระดับ คือ ระดับ 0 นำานม หรือกระดูกสันหลัง มีอาการปวดเกร็งบริเวณท้อง
้
้
ไม่ไหล ระดับ 1 นำานมสีเหลือง ระดับ 2 นำานมสีขาว น้อยเวลาปัสสาวะ และการขับถ่ายอุจจาระ ซึ่งลักษณะ
้
้
ขุ่น ระดับ 3 นำานมสีขาวใส ระดับ 4 นำานมสีปนเลือด) ของแบบสอบถามเป็นการประเมินค่า 5 ระดับ ได้แก่
้
รวมถึงลักษณะของนำาคาวปลาและการติดตามผลการ ข้อความตรงกับความรู้สึกของท่านในระดับมากที่สุด
รักษา ซึ่งผู้ศึกษาเป็นผู้กรอกข้อมูลด้วยตนเอง โดย (5) มาก (4) ปานกลาง (3) น้อย (2) หรือไม่ตรงกับ
กำาหนดขึ้นตามกรอบแนวคิด เนื้อหา และปรับปรุงจาก ความรู้สึกของท่านในเรื่องนั้นเลย (1) โดยให้มารดา
ผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้องเพื่อใช้ประกอบการบันทึกและ หลังคลอดเลือกคำาตอบเพียงคำาตอบเดียวที่ตรงกับ
เก็บรวบรวมข้อมูล ความเป็นจริงมากที่สุด ซึ่งผู้ศึกษาได้จัดทำาขึ้นโดย

2) แบบบันทึกข้อมูลสำาหรับมารดาหลัง ปรับปรุงมาจากงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง และได้ปรึกษา
[6]
คลอดที่ให้นมบุตร ประกอบด้วย ข้อมูลตำารับยา ผู้เชี่ยวชาญทั้งหมด 5 ท่าน เพื่อตรวจสอบความ
ปลูกไฟธาตุ (เอกสารกำากับยา) การติดตามการใช้ยา ตรงตามเนื้อหาที่ต้องการวัดและภาษาที่ใช้เพื่อให้
้
การไหลของนำานม และอาการไม่พึงประสงค์ โดยให้ เหมาะสมกับกลุ่มตัวอย่าง
มารดาหลังคลอดบันทึกด้วยตนเองที่บ้านในระหว่าง ส่วนที่ 4 ความปลอดภัยจากการใช้ตำารับ
ที่ใช้ตำารับยาปลูกไฟธาตุ ยาปลูกไฟธาตุ ประเมินจากอาการไม่พึงประสงค์หรือ

3) แบบสอบถามความปลอดภัยและ อาการผิดปกติอื่น ๆ ที่เกิดขึ้นหลังจากการใช้ตำารับ
ประโยชน์ของตำารับยาปลูกไฟธาตุในมารดาหลังคลอด ยาปลูกไฟธาตุ รวมถึงความร้ายแรงของอาการไม่พึง
ที่ให้นมบุตร ณ โรงพยาบาลเถิน จังหวัดลำาปาง แบ่ง ประสงค์ และอาการหลังจากหยุดใช้ยาหรือเมื่อใช้ยา
้
ออกเป็น 5 ส่วน ดังนี้ ซำา โดยให้มารดาหลังคลอดเป็นผู้ประเมินเอง ซึ่งใน
ส่วนที่ 1 ข้อมูลทั่วไป ประกอบด้วย การศึกษาครั้งนี้ ผู้ศึกษาได้ปรับปรุงมาจากแบบบันทึก

อายุ ระดับการศึกษา อาชีพปัจจุบัน รายได้ต่อเดือน ข้อมูลการใช้ยาจากสมุนไพรที่ผลิตจากโรงพยาบาล
ลักษณะครอบครัว ประวัติการใช้ยาสมุนไพร และ ของรัฐที่ได้มาตรฐาน GMP ของ มณฑกา ธีรชัยสกุล
ประวัติการแพ้สมุนไพร เป็นต้น และฐนทชพงศ์ จันดี ตามวิธีการประเมินแบบ
[7]