Page 124 - วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564

วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564 Vol. 19 No. 2 May-August 2021

นิพนธ์ต้นฉบับ

ความปลอดภัยและประโยชน์ของตำารับยาปลูกไฟธาตุในมารดาหลังคลอด

ที่ให้นมบุตร

โสภิดา แก้วนาหลวง , นฤนาท จอมภาปิน , ศิริพร บ้านคุ้ม , กฤษณ์ พงศ์พิรุฬห์ ,
*
†
*
*,§
สุรพล นธการกิจกุล , เพ็ญกาญจน์ กาญจนรัตน์ ‡
‡
โรงพยาบาลเถิน ตำาบลล้อมแรด อำาเภอเถิน จังหวัดลำาปาง 52160
*
† ภาควิชาเวชศาสตร์ป้องกันและสังคม คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แขวงปทุมวัน เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ 10330
‡ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ตำาบลสุเทพ อำาเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ 50200
§ ผู้รับผิดชอบบทความ: venus3391@gmail.com

บทคัดย่อ

้
ตำ�รับย�ปลูกไฟธ�ตุเป็นย�ในพระคัมภีร์มห�โชติรัตและอยู่ในบัญชีย�หลักแห่งช�ติ มีข้อบ่งใช้กระตุ้นนำ�นมและ
้
กระจ�ยเลือดลมสำ�หรับม�รด�หลังคลอด แต่ยังไม่มีร�ยง�นเกี่ยวกับผลต่อก�รไหลของนำ�นม รวมถึงคว�มปลอดภัย
้
และอ�ก�รไม่พึงประสงค์ในก�รใช้ย�สำ�หรับม�รด�หลังคลอด ก�รศึกษ�นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษ�ก�รไหลของนำ�นม
สุขภ�พของม�รด�หลังคลอด อ�ก�รไม่พึงประสงค์และคว�มพึงพอใจหลังจ�กใช้ตำ�รับย�ปลูกไฟธ�ตุ เป็นก�รศึกษ�
เชิงสังเกตแบบติดต�มไปข้�งหน้�ในม�รด�หลังคลอดที่ให้นมบุตร ณ โรงพย�บ�ลเถิน จังหวัดลำ�ป�ง จำ�นวน 58 ร�ย
้
วิเคร�ะห์ข้อมูลด้วยค่�เฉลี่ย ร้อยละ ส่วนเบี่ยงเบนม�ตรฐ�น และเปรียบเทียบคะแนนก�รไหลของนำ�นม ขน�ดรอบ
เอว ระดับยอดมดลูกและสุขภ�พของม�รด�หลังคลอดก่อนและหลังก�รใช้ตำ�รับย�ปลูกไฟธ�ตุ ด้วยสถิติ paired t-test
้
ผลก�รศึกษ�พบว่� หลังจ�กใช้ตำ�รับย�ปลูกไฟธ�ตุ 7 วัน ม�รด�หลังคลอดมีคะแนนก�รไหลของนำ�นมอยู่ในระดับ
้
้
้
ดี ร้อยละ 60.4 และลักษณะของนำ�นมเปลี่ยนเป็นนำ�นมดีหรือนำ�นมสีข�วขุ่นที่สอดคล้องกับพระคัมภีร์ปฐมจินด�
ร้อยละ 96.6 โดยมีขน�ดรอบเอวและระดับยอดมดลูกลดลง อย่�งมีนัยสำ�คัญท�งสถิติ (p < 0.05) ส่วนด้�นสุขภ�พพบ
้
ว่�มีปริม�ณนำ�นมเพิ่มขึ้นเพียงพอต่อก�รเลี้ยงดูบุตร บุตรดูดนมดีขึ้น มีอ�ก�รคัดตึงเต้�นมเพิ่มขึ้น ขับถ่�ยเป็นปกติดี
ขึ้น และปวดแผลฝีเย็บลดลง อย่�งมีนัยสำ�คัญท�งสถิติ (p < 0.05) สำ�หรับอ�ก�รไม่พึงประสงค์ พบอ�ก�รแสบร้อนคอ
ใจสั่นหวิว และอ�ก�รห�ยไปภ�ยใน 1-2 ชั่วโมงหลังจ�กใช้ย� จำ�นวน 2 ร�ย โดยม�รด�หลังคลอดมีคว�มพึงพอใจใน
้
ด้�นสรรพคุณกระตุ้นนำ�นม สนใจใช้ย�ต่อเนื่อง และห�กคลอดบุตรคนต่อไปจะใช้ตำ�รับย�ปลูกไฟธ�ตุ ร้อยละ 96.6
คำ�สำ�คัญ: ย�ปลูกไฟธ�ตุ, ม�รด�หลังคลอด, ย�สมุนไพรหลังคลอด

Received date 14/11/20; Revised date 15/02/21; Accepted date 16/08/21

354