Page 201 - วารสารการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 19 ฉบับที่ 1

J Thai Trad Alt Med Vol. 19 No. 1 Jan-Apr 2021 183

ระบบทางเดินปัสสาวะของ หมอเขียน เขื่อนทอง ใช้ ป่วยด้วยยาสมุนไพรของหมอพื้นบ้าน พบว่า หมอพื้น
เป็นยาตำารับ ลักษณะยาต้ม ประกอบด้วยสมุนไพร บ้านต้องออกเสาะหายาสมุนไพร ถือว่าเป็นงานหนัก

แห้ง ทั้งหมด 11 ชนิด และตัวยาสมุนไพรที่สำาคัญ และเหนื่อยกว่าการรักษาโรคอื่น ๆ และสอดคล้องกับ
[3]
หรือเป็นตัวยาหลักที่จะขาดไม่ได้ คือ เดือยหินและ งานวิจัยของพิสิฏฐ์ บุญไชย ที่ได้สรุปคุณสมบัติของ
หญ้าหนวดแมว มีการนำาส่วนต่าง ๆ ของสมุนไพร หมอพื้นบ้านด้านสมุนไพรไว้ว่า หมอพื้นบ้านส่วนใหญ่

มาใช้ในส่วนที่แตกต่างกัน ประกอบด้วย 6 ส่วน คือ จะเป็นเพศชายที่ผ่านการบวชเรียนมาแล้ว จะไม่ค่อย
ราก ใบ ทั้งต้น เมล็ดในฝัก หัวหรือเหง้า และเนื้อไม้ พบผู้หญิงที่มีความสนใจอยากเป็นหมอสมุนไพร
สมุนไพรที่ใช้ในตำารับยารักษาโรคนิ่วในระบบทาง การศึกษาสถานภาพและบทบาทของหมอพื้น

เดินปัสสาวะ ได้มาจากป่าธรรมชาติ สวนสมุนไพร บ้านต่อชุมชน พบว่า ส่วนใหญ่ประชาชนในชุมชนให้
ที่ปลูกเองบริเวณรอบบ้าน และร้านขายยาสมุนไพร ความเคารพนับถือหมอพื้นบ้านเป็นอย่างมาก หมอ
หรือร้านยาแผนโบราณ ซึ่งหมอพื้นบ้านมีความวิตก พื้นบ้านมีบทบาทในด้านประเพณีและวัฒนธรรมของ

กังวล ในแหล่งสมุนไพรที่มีอยู่มีปริมาณสมุนไพรลด ชุมชน ช่วยเหลือในการดูแลรักษาสุขภาพให้กับชาว
น้อยลงมาก ซึ่งแสดงให้เห็นถึงแนวคิดในการอนุรักษ์ บ้าน ซึ่งแสดงให้เห็นถึงบทบาทของหมอพื้นบ้านที่

พืชสมุนไพร และองค์ความรู้ที่ได้รับการถ่ายทอดมา นอกจากจะให้การดูแลรักษาสุขภาพของประชาชน
จากบรรพบุรุษ เป็นภูมิปัญญาของหมอพื้นบ้านที่ให้ แล้ว ยังมีบทบาทการเป็นผู้นำาในการพัฒนาชุมชนอีก
[4]
ความสำาคัญต่อพืชสมุนไพร พิจารณาอย่างรอบด้าน ด้วย สอดคล้องกับงานวิจัยของรุจินาถ อรรถสิษฐ
ก่อนที่จะนำาสมุนไพรมาใช้รักษาโรค และเชื่อมโยงไป บทบาทของหมอพื้นบ้านในการดูแลความเจ็บป่วยให้
ถึงทรัพยากรธรรมชาติ ซึ่งเป็นแหล่งของสมุนไพรที่ใช้ กับเพื่อนบ้าน ทั้งในชุมชนและนอกชุมชน หากเป็น

รักษาอาการเจ็บป่วย ที่หมอพื้นบ้านทำาการอนุรักษ์ใน หมอพื้นบ้านที่มีประสบการณ์การรักษาโรคยาวนาน มี
เวลาเดียวกัน ดังนั้นการใช้ภูมิปัญญาของหมอพื้นบ้าน คุณธรรม และมีจิตใจช่วยเหลือผู้ป่วย มักจะมีผู้ป่วย
รักษาผู้ป่วย จึงมีความเชื่อมโยงทั้งบริบทของชุมชน มาขอความช่วยเหลืออย่างสม่ำาเสมอ อย่างไรก็ตาม

ประเพณี วัฒนธรรม ของประชาชนในชุมชน และ หมอพื้นบ้านมิได้มีบทบาทในการรักษาเท่านั้น แต่ยัง
ทรัพยากรธรรมชาติที่จะขาดจากกันไม่ได้ ซึ่งจำาเป็น มีบทบาททางสังคมด้วย เป็นที่พึ่งพาอาศัยและเป็นที่
ต้องสอดคล้องซึ่งกันและกัน ปรึกษาของชาวบ้าน สอดคล้องกับงานวิจัยของคูณ

[5]
เครือวรรณ บทบาทของหมอพื้นบ้าน มีบทบาททาง
อภิปร�ยผล สังคมเป็นผู้นำาทางความคิด ความเชื่อ จารีตประเพณี
ผลการวิเคราะห์จากการศึกษาภูมิปัญญาหมอ มีวิถีชีวิต ความเป็นอยู่อย่างพอเพียง ส่วนใหญ่หมอ

พื้นบ้านรักษาโรคนิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะ กรณี พื้นบ้านจะมีวิถีชีวิตอย่างพอเพียง และพึ่งพิงธรรมชาติ
ศึกษาหมอเขียน เขื่อนทอง พบว่าหมอพื้นบ้านนับถือ หมอพื้นบ้านยังได้รับความเชื่อถือจากคนในท้องถิ่น

ศาสนาพุทธ ซึ่งได้ผ่านบวชเรียนมาแล้ว จึงเป็นผู้ที่ผ่าน ในด้านการรักษาผู้ป่วย ซึ่งผสมผสานทั้งทางกายและ
การขัดเกลาจิตใจ เป็นผู้มีศีลธรรม สามารถทำาหน้าที่ จิตใจ สามารถใช้เป็นแนวทางให้คนในสังคมเกิดความ
เป็นหมอพื้นบ้านที่ดี ส่วนด้านการรักษาอาการเจ็บ สำานึกในบุญคุณ และเห็นคุณค่าของธรรมชาติ ในด้าน