Page 191 - วารสารการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 19 ฉบับที่ 1

J Thai Trad Alt Med Vol. 19 No. 1 Jan-Apr 2021 173

The Study of Folk Healer’s Wisdom in Urinary Tract Stone Treatment: A Case
Study of Mr. Khian Khuanthong in Song District, Phrae Province

*,#
§
*
†
‡
Chowalit Wongdee , Sangdao Wongdee , Panee Sirisa-ard , Wimaluk Nopsiri , Krit Pongpirul
Monthaka Teerachaisakul ¶
Division of Thai Traditional and Alternative Medicine, Song Hospital, Phrae 54120, Thailand
*
Faculty of Pharmacy, Chiang Mai University, Chiang Mai 50200, Thailand
†
Department of Thai Traditional and Alternative Medicine, Phrae Provincial Public Health Office, Ministry of Public Health,
‡
Phrae 54000, Thailand
Faculty of Medicine, Chulalongkorn University, Bangkok 10330, Thailand
§
Department of Thai Traditional and Alternative Medicine, Ministry of Public Health, Nonthaburi 11000, Thailand
¶
Corresponding author: chowvalit_s@hotmail.com
#
Abstract
This study aimed to assess the background, treatment procedure and herbal recipe for treating urinary tract
stone of Mr. Khian Khuanthong (locally known as Moh Khian), a folk healer in Song district, Phrae province,
using in-depth interviews. The researchers have found that the folk healer has inherited indigenous wisdom from
ancestors, textbooks, and literati, and gained herbal therapeutic experience for 22 years. The treatment procedure
begins with history taking and identifying major symptoms of the disease including dark yellow-turbid urine, burning
when urinating, gallstones in urine, lower back pain and sciatica. Then Moh Khian’s herbal decoction is dispensed;
his herbal recipe includes 11 kinds of dried herbs: Coix lachryma-jobi Linn. roots, Musa ABB group (triploid) cv.
‘teep’ M. paradisiaca L. roots, Piper sarmentosum Roxb. leaves, Piper macropiper Pennant. leaves, Piper betle
L., Cassia fistula L. seeds, Smilax corbularia Kunth rhizome, Caesalpinia sappan L. wood and whole plants of
Gomphrena globose L., Orthosiphon aristatus (Blume) Miq. and Cyathula prostrata (L.) Blume. In addition, this
study has found that some kinds of herbs in the folk healer’s recipe also appear in the Thai Traditional Medicine
textbooks, namely “Phaetsartsongkhroh Medical Textbook” and the “National List of Essential Medicines of 2012:
Herbal Medicinal Products”. So, this study has presented the properties of medicinal plants and the concordance
of indigenous wisdom for urinary tract stone treatment of a folk healer.
Key words: folk healer, wisdom, medicinal plants, urinary tract stone

บทนำ�และวัตถุประสงค์ ปัสสาวะมีหลายวิธี เช่น การรักษาด้วยยา หรือการ

โรคนิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะเป็นโรคที่พบ รักษาด้วยการผ่าตัด โรคนิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะ
ได้บ่อยและมีอัตราความชุกของโรคแตกต่างกันใน นอกจากส่งผลกระทบต่อร่างกายแล้ว ยังมีผลกระทบ

แต่ละพื้นที่ พบมากที่สุดในประชากรภาคตะวันออก ทางด้านจิตใจ โดยอาจก่อให้เกิดภาวะซึมเศร้าทั้งต่อตัว
เฉียงเหนือ (ภาคอีสาน) รองลงมาคือภาคเหนือ พบ ผู้ป่วยเองและผู้ดูแล และยังเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่
่
ผู้ป่วยตำาที่สุดในภาคใต้ พบว่าอุบัติการณ์เกิดโรคนิ่ว สำาคัญมาก ต่อทั้งตัวผู้ป่วยเองและโรงพยาบาลที่ให้การ
ในเพศชายสูงกว่าเพศหญิง และพบในผู้ใหญ่มากกว่า รักษา นอกจากจะสร้างความทุกข์ทรมานให้กับตัวผู้
เด็ก ในส่วนของการรักษาโรคนิ่วในระบบทางเดิน ป่วยเองแล้ว ยังเสียเวลา เสียเงินทองในการรักษาอีก
[1]