Page 130 - journal-14-proceeding

บทคัดยอประกวดผลงานวิชาการประจําปการแพทยแผนไทย การแพทยพื้นบาน และการแพทยทางเลือกแหงชาติ ครั้งที่ 14

PP60C0018 นวัตกรรมเพื่อการสงเสริมสุขภาพ Herbal hand gel
หางไกลโรค

กิติญาภรณ พรมรอด
โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพสวนตําบลเขื่อน

หลักการและเหตุผล ผลการสํารวจพฤติกรรมการลางมือ (เมษายน – มิถุนายน 2557) ประชาชนในเขต 7 ลางมือดวยสบูกอนกิน
อาหาร ทําทุกครั้งเพียงรอยละ 2.3 และลางมือดวยสบูหลังขับถายทําทุกครั้งเพียงรอยละ 1.32 พฤติกรรมการลางมือของ
สมาชิกในชุมชน ตําบลเขื่อนสวนใหญ จะลางมือบางไมลางบาง จากการสอบถามสาเหตุหนึ่งมาจาก เมื่ออยูในบริเวณที่ไมมีสบู
และน้ํา เชน ตอนทําสวน ทํานา ก็จะใชการเช็ดมือกับผาแหงๆแทนการลางมือ ในปจจุบันมีการใช “เจลลางมือแอลกอฮอล” ที่
สามารถใชแทนการลางมือดวยน้ําและสบูได แอลกอฮอลที่ใชทําความสะอาดมือตองอยูในรูปสารละลายน้ํา จึงจะมีฤทธิ์ฆาเชื้อ

โรคไดดี และควรมีความเขมขน 60% - 90% แอลกอฮอลมีฤทธิ์ทําใหสารโปรตีนแข็งตัวและทําลายเนื้อเยื่อของเชื้อจุลชีพ
สมุนไพรไทยนอกจากมีสรรพคุณในการรักษาโรค หรือนําไปรับประทานแลวนั้น ยังมีสมุนไพรที่สามารถนํามาแตงสีอาหาร ทําสี
ยอมผา สียอมผม เชน อัญชัน แกนฝาง แกนขนุน และสมุนไพรที่มีสรรพคุณใหความชุมชื่น บํารุงผิว อาทิเชน ขมิ้นชัน วาน
หางจระเข แตงกวา สมุนไพรที่มีกลิ่นเฉพาะตัว ไดแก ตะไครหอม มะกรูด ใบเตย หากมีการนําสมุนไพรไทยที่สามารถหาไดงาย
ในทองถิ่น มาใชเพิ่มความชุมชื่น แตงสีและแตงกลิ่นใหกับสูตรแอลกอฮอลทําความสะอาดมือในรูปแบบของเจลได ก็จะเพิ่ม
ทางเลือกใหมๆ ในการทําความสะอาดมือแกสมาชิกในชุมชน โดยสามารถนําสูตรไปทําใชเอง

วัตถุประสงค เพื่อใหไดสูตรเจลลางมือที่ทําไดงาย นําไปใชงานไดจริง และเพื่อนําสมุนไพรในครัวเรือนของสมาชิกในชุมชน
ตําบลเขื่อน มาใชใหเกิดประโยชนตอการพัฒนาสูตรเจลลางมือจากสมุนไพร

วิธีดําเนินการและผลการศึกษา ดําเนินการโดยการสํารวจและคัดเลือกสมุนไพรในทองถิ่น สมุนไพรที่เลือกมา ไดแก เนื้อวาน

หางจระเข เพื่อเพิ่มความชุมชื่นใหกับผิวหนังหลังใชเจลลางมือ น้ําใบเตย เพื่อแตงสีและกลิ่น และสวนประกอบอื่นๆ คือ
เอทิลแอลกอฮอล, TRIETHANOLAMINE, carbopol 940 อัตราสวนที่ไดจากการทดลอง และปรับสูตรจํานวน 3 ครั้ง ไดดังนี้
สาร A คือ แอลกอฮอล95% และ TRIETHANOLAMINE (อัตราสวน แอลกอฮอล 4 มล. : TEA 0.001 กรัม) สาร B คือ เนื้อวาน
หางจระเข สาร C คือ น้ําตมใบเตยผสม carbopol 940 (4 มล. : 0.0015 กรัม) สัดสวน 3 : 1 :2 ไดแก สาร A : สาร B : สาร C
ตามลําดับ จะไดเจลลางมือสีเขียวออน ที่มีความเขมขนเหมาะสม และนําไปใหผูที่สมัครใจทดลองใชผลิตภัณฑ จํานวน 20 คน
ไดทดลองใช ทดสอบประสิทธิภาพผลิตภัณฑจาก 1) ทดสอบอาการแพหลังการใชผลิตภัณฑ ทั้งสองสูตร โดยใชเจลทาปริมาณ
เล็กนอยที่ทองแขนและทิ้งไว 24 ชั่วโมง สังเกตความผิดปกติ อาการผื่นแดง ปวดแสบปวดรอน บวม พบวา ในผูทดลองใช
ผลิตภัณฑ ไมพบผูที่มีอาการแพจากการทดสอบ และ 2) แบบทดสอบความพึงพอใจ ลักษณะคําถามเปนมาตราสวนการประมาณ

คา (Rating scale) 4 ระดับ นําขอมูลที่ไดมาวิเคราะหโดยใชสถิติเชิงพรรณนา ไดแกคาเฉลี่ย และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
คาเฉลี่ยความพึงพอใจตอกลิ่นของนวัตกรรมอยูในระดับ ดีมาก (คาเฉลี่ย = 4.8 คะแนน) (SD = 0.410) และคาเฉลี่ยความพึง
พอใจตอสีของนวัตกรรม อยูที่ระดับดีมาก (คาเฉลี่ย = 4.85 คะแนน) (SD = 0.366) คาเฉลี่ยคะแนนรวมของนวัตกรรม เทากับ
4.625 (SD = 0.520) แปลผลอยูในระดับ ดีมาก ชวงคะแนน4.5 – 5 คะแนน แปลผลเปนดีมาก 3) ทดสอบอายุและความคง
ประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ โดยบรรจุไวในขวดฝาปม แลวตั้งทิ้งไวในอุณหภูมิหอง เปนเวลา 2 เดือน นํามาทดลองใชพบวาเนื้อ
ของผลิตภัณฑยังคงตัวอยู ไมมีการเปลี่ยนสีหรือตกตะกอน และยังมีกลิ่นหอมของใบเตยรวมถึง ความรูสึกเย็นมือขณะใช

ผลิตภัณฑจากผลของแอลกอฮอลที่เปนสวนผสมหลัก
ขอสรุป “Herbal hand gel หางไกลโรค” สามารถใชลางทําความสะอาดมือไดจริงและไมกอใหเกิดอาการแพ กลุมผูทดลองใช

นวัตกรรมไดเห็นถึงประโยชนของการลางมือเพื่อปองกันเชื้อโรค และมีความพึงพอใจตอการใชผลิตภัณฑ เนื่องจากรูสึกถึงความ
สะอาดและมีความคุนเคยตอสีและกลิ่นของสมุนไพร การเลือกใชบรรจุภัณฑที่สะดวกตอการพกพา รวมถึงรูปแบบของ
ผลิตภัณฑลางมือที่ใชงานงาย ชวยใหผูทดลองใชนวัตกรรมเห็นถึงความสะดวกหากนําผลิตภัณฑนี้ ไปใชทําความสะอาดมือใน
ชีวิตประจําวัน นอกจากนี้ผูทดลองใชนวัตกรรมยังไดทราบถึงประโยชนของสมุนไพรในทองถิ่นของตน

128