Page 113 - journal-14-proceeding

บทคัดยอประกวดผลงานวิชาการประจําปการแพทยแผนไทย การแพทยพื้นบาน และการแพทยทางเลือกแหงชาติ ครั้งที่ 14

PPem9C การพัฒนากระเปาประคบสมุนไพรรักษาอาการปวดหลังสวนลาง

ดวยตนเอง

ลัดดาวัลย สมปนวัง
โรงพยาบาลพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย

หลักการและเหตุผล อาการปวดหลังสวนลางเปนปญหาสุขภาพที่สําคัญและพบมากปญหาหนึ่ง จากสถิติผูรับบริการคลินิก
แพทยแผนไทยของโรงพยาบาลพญาเม็งราย ตั้งแตปงบประมาณ 2554 - 2558 พบวา จํานวนผูรับบริการที่ปวดหลังสวนลางมี

จํานวนรอยละ 58 ของผูรับบริการการในคลินิกแพทยแผนไทยทั้งหมด ซึ่งการรักษาอาการปวดหลังสวนลางตามแนวทาง
การแพทยแผนไทยที่ผานมา ใชวิธีการนวด และประคบสมุนไพร ซึ่งวิธีการนวดใชเวลา 45 นาที ถึง 1 ชั่วโมงตอราย การประคบ
สมุนไพรใชเวลาการประคบสมุนไพร 15 - 20 นาทีตอราย สงผลใหผูรับบริการรอนาน เนื่องจากเจาหนาที่ของหนวยงานมีนอย

ดังนั้นทางหนวยงาน จึงไดประดิษฐนวัตกรรมกระเปาประคบสมุนไพรรักษาอาการปวดหลังสวนลางดวยตนเอง เพื่อลดระยะเวลา
รอรับบริการของผูรับบริการ และลดการใชบุคลากรของหนวยงาน เนื่องจากผูรับบริการสามารถทําการประคบสมุนไพรดวย
ตนเอง และเปนแนวทางในการรักษาแบบพึ่งพาตนเองในชุมชนตอไป

วัตถุประสงคของการวิจัย 1) เปรียบเทียบอาการปวดหลังสวนลางกอนและหลังใชกระเปาประคบสมุนไพรรักษาอาการปวดหลัง

สวนลางดวยตนเอง 2) ศึกษาความพึงพอใจของผูมารับบริการตอการใชกระเปาประคบสมุนไพรรักษาอาการปวดหลังดวยตนเอง

วิธีดําเนินการ เปนการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) โดย กลุมตัวอยางของ ผูรับบริการที่มีอาการปวดหลัง
สวนลาง ที่ไดจากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling)จํานวน 45 คน ตามคุณสมบัติที่ไดกําหนด โดยทําการประคบ

กระเปาประคบสมุนไพรรักษาอาการปวดหลังดวยตนเอง เปนเวลา 20 นาที ตอครั้งตามมาตรฐานการประคบสมุนไพร ติดตอกัน
เปนระยะเวลา 3 วัน มีการใชแบบประเมินมาตรวัดความปวด (Visual Analogs scale ) อาการปวดหลังสวนลาง กอนและหลังการ
ใชกระเปาประคบสมุนไพร แบบสอบถามความพึงพอใจตอการใชกระเปาประคบสมุนไพรรักษาอาการปวดหลังดวยตนเอง

ผลการศึกษา พบวา กระเปาประคบสมุนไพรรักษาอาการปวดหลังสวนลาง ที่ผลิตจากผาดิบบางสีครีมธรรมชาติ มีขนาดความ
กวาง 26 เซนติเมตร ยาว 26 เซนติเมตร มีชองวาง 2 ชอง ซาย ขวา สําหรับใสถุงสมุนไพร ตามสูตร(กรมการแพทยแผนไทยและ
การแพทยทางเลือก,2547) เพิ่มกะลามะพราวที่ผาซีกแหง 4 ชิ้นมีสายเย็บติด 2 ขาง ซาย ขวา สําหรับจับเพื่อที่จะใหผูใชสามารถ
ชวยเหลือตนเองได บรรจุถุงสมุนไพรแหง จํานวน 2 ถุง บรรจุ ถุงละ 350 กรัม ใกลเคียงกับลูกประคบแบบเดิม โดยกระเปา
ประคบสมุนไพรรักษาอาการปวดหลังสวนลาง ครั้งที่ 1 และ ครั้งที่ 2 พบวา ผลการเปรียบเทียบคาเฉลี่ยของคะแนนระดับอาการ

ปวดหลังสวนลาง (Visual Analogs scale) ของผูมารับบริการคลินิกแพทยแผนไทย (n = 45) พบวา กอนใชมีคาเฉลี่ย ( ̅) = 5.67
และหลังการใชมีคาเฉลี่ย ( ̅) = 2.62 แสดงวาระดับอาการปวดหลังสวนลาง กอนและหลังใชกระเปาประคบสมุนไพรรักษาอาการ

ปวดหลังสวนลาง ทําใหอาการปวดหลังสวนลางลดลง อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ผูรับบริการ มีความพึงพอใจตอ
การใชกระเปาประคบสมุนไพรรักษาอาการปวดหลังสวนลางดวยตนเอง จําแนกเปนรายดาน พบวา ดานประโยชน อยูระดับมาก
ที่สุดมีคาเฉลี่ย ( ̅) = 4.56 รองลงมาดานรูปแบบและการใชงาน อยูระดับมากที่สุดมีคาเฉลี่ย ( ̅) = 4.52 และดานลักษณะทาง

กายภาพมีคาเฉลี่ยนอยที่สุด ซึ่งอยูระดับมากมีคาเฉลี่ย ( ̅) = 4.43

ขอสรุป การศึกษาครั้งนี้ พบวา แนวทางในการใหบริการโดยใชกระเปาประคบสมุนไพรลดอาการปวดหลังสวนลางดวยตนเอง ใน
หนวยงานแพทยแผนไทยได ลดระยะเวลารอรับบริการของผูรับบริการและลดการใชบุคลากรของหนวยงาน ผูรับบริการสามารถ

ทําการประคบสมุนไพรดวยตนเอง และเปนการรักษาแบบพึ่งพาตนเองได

111