Page 190 - Acrobat J Trad-21-3-2566

วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 21 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2566 Vol. 21 No. 3 September-December 2023

นิพนธ์ต้นฉบับ

การชักนำาแคลลัสและการผลิตสาร Rosmarinic acid ของปอบิด

สรเพชร มาสุด*, ทิพวรรณ ปรักมานนท์, เสกรชตกร บัวเบา, กชพร โชติมโนธรรม,
ปภาวดี สุฉันทบุตร, กรวิชญ์ สมคิด, ศิริวรรณ ชัยสมบูรณ์พันธ์

สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ตำาบลตลาดขวัญ อำาเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี 11000
ผู้รับผิดชอบบทความ: Sorrapetch.m@dmsc.mail.go.th
*

บทคัดย่อ
บทน�ำและวัตถุประสงค์: ปอบิด (Helicteres isora L.) เป็นพืชสมุนไพรที่มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาหลากหลาย มี
สารต้านอนุมูลอิสระ ต้านมะเร็ง ยับยั้งเชื้อจุลินทรีย์ และฤทธิ์ลดไขมันในเลือด การเพาะปลูกปอบิดมีปริมาณสารออก
ฤทธิ์ไม่สม�่าเสมอเนื่องจากปัจจัยหลายประการ ดังนั้นการศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาอาหารเลี้ยงแคลลัสของ
ปอบิดที่เหมาะสมในการเหนี่ยวน�าให้เกิดสาร Rosmarinic acid (RA) ด้วยวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช
วิธีกำรศึกษำ: น�าตาข้างที่ปราศจากเชื้อของปอบิดมาเพาะเลี้ยงบนอาหาร Marashige และ Skoog (MS) ที่เติม
สารควบคุมการเจริญเติบโตไธไดอะซูรอน (TDZ) และกรดแนฟทาลีนอะซิติก (NAA) เป็นระยะเวลา 45 วัน จนเกิด
แคลลัส หลังจากนั้นหาค่า RA ในแคลลัส เปรียบเทียบกับผลปอบิดที่เก็บจากแหล่งธรรมชาติและแหล่งปลูก ด้วยวิธี
โครมาโทกราฟฟีของเหลวสมรรถนะสูง (HPLC)
ผลกำรศึกษำ: จากผลการศึกษาพบว่า ตาข้างของปอบิดสามารถสร้างแคลลัสได้ดีในอาหารสูตร MS ที่เติม
TDZ 0.4 มิลลิกรัมต่อลิตร และ NAA 0.3 มิลลิกรัมต่อลิตร เป็นเวลา 45 วัน โดยสามารถชักน�าให้เกิดแคลลัสของปอ
บิดมีเส้นผ่านศูนย์กลางเท่ากับ 2.9 ± 0.58 เซนติเมตร ความเข้มข้นของสาร RA ที่วัดได้จากแคลลัสของปอบิดอยู่ที่
ร้อยละ 0.3939 ของน�้าหนักแห้ง และสูงกว่าจากแหล่งธรรมชาติประมาณ 4.5 เท่า
อภิปรำยผล: การเพาะเลี้ยงแคลลัสสามารถเพิ่มประสิทธิภาพ และประสิทธิผลในการสร้างสารส�าคัญใน
พืชสมุนไพรที่ต้องการได้ นอกจากนี้ยังช่วยลดปัจจัยต่าง ๆ ที่เกิดจากการสกัดสารจากพืชโดยตรง เช่น ร่นระยะเวลา
ต้นทุนต่าง ๆ รวมถึงการปนเปื้อนสารเคมี โลหะหนัก และเชื้อจุลินทรีย์ต่าง ๆ ดังนั้นสารที่ได้จากกระบวนการนี้จึงมี
คุณภาพ และเหมาะสมต่อยอดไปใช้ทางการแพทย์ และทางอุตสาหกรรมสารสกัดพืชสมุนไพรต่อไป
ข้อสรุป และข้อเสนอแนะ: สูตรอาหารนี้มีความเหมาะสมส�าหรับการเพาะเลี้ยงแคลลัสในการผลิตสาร RA
อย่างไรก็ตาม การศึกษานี้จัดท�าขึ้นเฉพาะเทคนิคการเพาะเลี้ยงแคลลัสพื้นฐานเท่านั้น การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต
สาร RA สามารถท�าได้โดยการเติมสารกระตุ้นอื่น ๆ

ค�ำส�ำคัญ: ปอบิด, แคลลัส, เพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช

Received date 01/12/22; Revised date 21/08/23; Accepted date 20/11/23

673