Page 151 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 21 ฉบับที่ 2

วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 21 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2566 Vol. 21 No. 2 May-August 2023

นิพนธ์ต้นฉบับ

การศึกษาลักษณะทางมหภาค และลักษณะทางจุลภาคของสันพร้าหอม

โสภิดาวรรณ วิเชียรกุล*, ไพริน ทองคุ้ม

สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ตำาบลตลาดขวัญ อำาเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี 11000
* ผู้รับผิดชอบบทความ: sopidawan@gmail.com

บทคัดย่อ
บทน�ำและวัตถุประสงค์: สันพร้าหอม มีสรรพคุณตามต�ารายาโบราณใช้ใบ เป็นยาแก้ไข้พิษ แก้ไข้หวัด ถอนพิษ
ไข้ และยาหอมชูก�าลัง และเป็นสมุนไพรในบัญชียาหลักแห่งชาติ กลุ่มยาแก้ไข้ ต�ารับยาเขียวหอม การศึกษาครั้งนี้
มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางมหภาค และลักษณะทางจุลภาคของใบและล�าต้นสันพร้าหอม (Eupatorium
fortunei Turcz. วงศ์ Compositae)
วิธีกำรศึกษำ: น�าตัวอย่างใบมาศึกษาลักษณะทางมหภาค โดยรูปร่างลักษณะ สี กลิ่น และรส ศึกษาลักษณะ
ทางจุลภาค โดยดูลักษณะโครงสร้างเนื้อเยื่อภายใต้กล้องจุลทรรศน์
ผลกำรศึกษำ: ผลการศึกษาลักษณะทางมหภาคพบ ส่วนของใบและล�าต้นแห้ง สีน�้าตาลปนเขียว เนื้อใบบาง
แตกหักง่าย มีกลิ่นอ่อน รสขมเล็กน้อย ลักษณะทางจุลภาคพบ เนื้อเยื่อภาคพื้นผิวใบด้านบน เนื้อเยื่อภาคพื้นผิวใบด้าน
ล่าง ภาคตัดตามขวางแผ่นใบ ภาคตัดตามขวางเส้นกลางใบ ภาคตัดตามขวางก้านใบ ภาคตัดตามขวางล�าต้น ชิ้นส่วน
เนื้อเยื่อผงยาใบและก้านใบ และชิ้นส่วนเนื้อเยื่อผงยาล�าต้น น�าเสนอเป็นภาพถ่ายสีและภาพวาดภายใต้กล้องจุลทรรศน์
โดยใช้ชุดถ่ายภาพและชุดวาดภาพที่ต่อกับกล้องจุลทรรศน์
อภิปรำยผล: เนื่องจากสันพร้าหอมใช้ส่วนใบเป็นเครื่องยา การเก็บอาจมีส่วนอื่นปนมา จึงต้องท�าการศึกษา
ส่วนอื่นด้วย เช่น ก้านใบ และล�าต้น เพื่อให้มีข้อมูลลักษณะทางจุลภาคเพิ่มขึ้น โดยมีการบันทึกผลด้วยการวาดภาพ
และถ่ายภาพภายใต้กล้องจุลทรรศน์ที่มีความทันสมัยมากขึ้น สามารถวาดและถ่ายภาพตามความเป็นจริงของเนื้อเยื่อ
นั้น ๆ ได้
ข้อสรุปและข้อเสนอแนะ: การศึกษานี้จะท�าให้ได้ข้อมูลลักษณะทางมหภาค และลักษณะจุลภาคของใบและ
ล�าต้นสันพร้าหอม สามารถน�าข้อมูลไปใช้เป็นส่วนหนึ่งในการจัดท�าข้อก�าหนดมาตรฐานทางเภสัชเวท การพิสูจน์
เอกลักษณ์ และการควบคุมคุณภาพเพื่อสนับสนุนการจัดท�าต�ารามาตรฐานยาสมุนไพรไทย (Thai Herbal Pharmaco-
poeia) และงานบริการตรวจวิเคราะห์ได้

ค�ำส�ำคัญ: ลักษณะทางมหภาค ลักษณะทางจุลภาค สันพร้าหอม เครื่องยาสมุนไพรอ้างอิง

Received date 23/11/22; Revised date 25/07/23; Accepted date 07/08/23

367