Page 152 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2565
P. 152
566 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2565
ทั้งมีการใช้สืบทอดมาจากปู่และบิดา อาจไม่มีสูตร อภิปรายผล
ต�ารับเฉพาะแต่มีสูตรต�ารับหลักที่ใช้ในการรักษา โดย จากผลการศึกษาในครั้งนี้ พบว่า หมอลินทร์
อาจมีการเพิ่มเติมสมุนไพรบางตัวเพื่อเสริมฤทธิ์การ สิทธิพล สืบทอดภูมิปัญญามาจากบรรพบุรุษและ
รักษาเฉพาะผู้ป่วยแต่ละราย การสั่งสมประสบการณ์การรักษาโรคจนเกิดความไว้
ในการจัดเตรียมยาสมุนไพรให้กับผู้ป่วยมัก วางใจและความเชื่อถือของคนในชุมชน สอดคล้องกับ
ท�าการห่อด้วยกระดาษ พร้อมทั้งมีการบริกรรมคาถา การศึกษาก่อนหน้าที่พบว่า ภูมิหลังของหมอพื้นบ้าน
ที่ชื่อว่า “อาการ 32’’ ซึ่งเป็นคาถาที่ได้รับการสืบทอด ส่วนมากสืบทอดภูมิปัญญามาจากบรรพบุรุษ ผ่าน
มาจากปู่ หมอจะท�าการท่องคาถา จ�านวน 1 ครั้ง ใน การสั่งสมและเก็บประสบการณ์จนสามารถให้การ
ระหว่างการเตรียมยาสมุนไพร โดยคาถาบทนี้มีเนื้อ รักษาตามความช�านาญของตนเอง ซึ่งมีความแตก
[4]
ความเกี่ยวกับอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย ดังนี้ ต่างกันไปตามองค์ความรู้และภูมิปัญญาที่ได้รับการ
“อัฐฐิ อัฐฐิ มัสมิงกาเย เกศา โลมา นขา ทันตา สืบทอดมา นอกจากการสืบทอดองค์ความรู้ หมอพื้น
ตะโจ มังสัง นหารู อัฐฐิ อัฐฐิมิญชัง วักกัง หทยัง บ้านมักได้รับการปลูกฝังด้านเจตคติให้มีพื้นฐานทาง
กิโลมกัง ยกนัง ปิหกัง ปัปผาสัง อันตัง อันตคุณัง จิตใจที่ต้องการช่วยเหลือผู้อื่น และไม่มีการเก็บค่า
[5]
อุทริยัง กรีสัง ปิตตัง เสมหัง บุพโพ โลหิตตัง เสโท รักษาจากผู้ป่วย เนื่องจากภูมิปัญญาของหมอพื้นบ้าน
เมโท อัสสุ วสา เขโฬ สิงฆานิกา ลสิกา มุตตัง มัตถ เป็นการดูแลสุขภาพของประชาชนที่อาศัยความเชื่อ
เกมัตถลุงคัง ติ’’ ความศรัทธาและทรัพยากรในท้องถิ่นเป็นหลัก เช่น
4.2) วิธีการปรุงยาสมุนไพร เดียวกับการศึกษาครั้งนี้ที่พบว่า หมอลินทร์ให้การ
เมื่อจัดต�ารับยาเสร็จแล้วหมอลินทร์ ท�าการ รักษาโดยไม่เก็บค่ารักษาพยาบาล ซึ่งแสดงให้เห็น
อธิบายเกี่ยวกับวิธีการต้มยา ขนาดรับประทาน วิธี ว่าหมอพื้นบ้านเป็นผู้อุทิศตน มีความเสียสละ และ
การเก็บรักษายาสมุนไพร และความเหมาะสมของ มีความเมตตากรุณา สอดคล้องกับสิริพร จารุกิตติ์
การใช้ต�ารับยา เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถต้มได้ตรงตาม สกุล ที่ระบุว่าหมอพื้นบ้านไม่มีการเรียกร้องเงินค่า
[6]
วิธี ซึ่งวิธีต้มยาสมุนไพร คือ ให้น�ายาสมุนไพรที่จัด รักษาและให้การรักษาด้วยความเมตตาจิต ไม่แบ่ง
เตรียมเสร็จ ล้างด้วยน�้าสะอาด จากนั้นน�าไปต้มด้วย ชนชั้น และอุทิศตนให้ความช่วยเหลือแก่ผู้ที่เจ็บป่วย
น�้าสะอาด โดยใส่น�้าให้ท่วมตัวยาสมุนไพรและใช้วิธี ในฐานะที่ตนเป็นผู้มีความรู้ นอกจากนี้ หมอลินทร์
ต้มเดือด เมื่อเดือดแล้วให้ต้มต่อไปอีกประมาณ 20 สิทธิพล ยังมีการประกอบพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับ
นาที เมื่อเสร็จแล้วท�าการกรองน�้ายาที่ได้จากการต้ม ภูมิปัญญา ได้แก่ พิธีไหว้ครู การใช้คาถาในขั้นตอน
เก็บไว้ในภาชนะ หากเป็นต�ารับสมุนไพรสด ตัวยาจะ การเตรียมสมุนไพร ซึ่งชี้ให้เห็นถึงความสอดคล้อง
ออกฤทธิ์เร็วสามารถต้มทานได้ 4-5 วัน หากเป็นต�ารับ กับธรรมเนียมปฏิบัติของหมอพื้นบ้านในหลายพื้นที่
สมุนไพรแห้ง ตัวยาจะค่อย ๆ ออกมา สามารถต้มทาน ที่มีพิธีกรรมการไหว้ครู เพื่อร�าลึกถึงบรรพบุรุษที่ได้
[2]
ได้ 6-7 วัน สั่งสอนและมอบวิชาความรู้ในการรักษา อีกทั้งหมอ
