Page 146 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2565
P. 146
560 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2565
ส่วนที่ 2 หลักการและแนวทางการรักษาโรค มาไม่ปกติ นอกจากนี้ มีการระบุข้อห้ามและอาหาร
ของหมอพื้นบ้าน แสลงของโรค ยกตัวอย่าง เช่น ห้ามรับประทาน
1) การตรวจวินิจฉัยโรคและเครื่องมือที่ใช้ใน สับปะรด มะละกอ กล้วย อาหารหมักดอง พืชตระกูล
การรักษา แตง ส�าหรับการรักษาอาการประจ�าเดือนมาไม่ปกติ
จากการศึกษาพบว่าหมอลินทร์ มีหลักในการ ห้ามรับประทานเม็ดมะม่วงหิมพานต์ ยอดผักต่าง ๆ
ตรวจวินิจฉัยโรค คือ เริ่มจากการซักประวัติและ และอาหารหมักดอง ส�าหรับการรักษาอาการตกขาว
ประเมินอาการจากการบอกเล่าของผู้ป่วย พร้อมทั้ง เป็นต้น
สังเกตลักษณะภายนอก ได้แก่ สีหน้า ท่าทาง และ 5) การติดตามและประเมินผลการรักษา
ลักษณะการเดินของผู้ป่วย นอกจากนี้มีการตรวจ การรักษาของหมอลินทร์ ไม่มีการติดตามอาการ
ร่างกายด้วยวิธีการอังความเย็นบริเวณปลายมือใน ที่ชัดเจน แต่จะประเมินจากผลการใช้ยาสมุนไพร ซึ่ง
กรณีที่สงสัยว่าผู้ป่วยมีอาการไข้ ถ้าผู้ป่วยมีอาการไข้ หากผู้ป่วยยังคงมีอาการอยู่หรืออาการไม่ดีขึ้น จะ
จะตรวจพบความเย็นบริเวณปลายมือของผู้ป่วย และ ท�าการประเมินอาการและจ่ายยาให้รับประทานต่อ
ในการรักษาโรคของหมอลินทร์ สิทธิพล ไม่มีการใช้ จนกว่าอาการจะดีขึ้นหรือหายเป็นปกติ
เครื่องมือส�าหรับการตรวจโรคและการรักษา
2) รูปแบบและวิธีการรักษา ส่วนที่ 3 ตํารับยาและสมุนไพรที่ใช้รักษาโรค
รูปแบบการรักษาของหมอลินทร์ ประกอบด้วย ของหมอพื้นบ้าน
การตรวจประเมินอาการ ร่วมกับการใช้ยาสมุนไพร 1) ยาสมุนไพรที่ใช้รักษาโรคเลือดโรคลม
ได้แก่ ยาต้มรับประทาน และยาใช้ภายนอก จากการศึกษาในครั้งนี้พบต�ารับยาที่ใช้ในการ
3) จ�านวนผู้ป่วยและค่าตอบแทน รักษาโรคของหมอลินทร์ จ�านวน 16 กลุ่มโรค/อาการ
ผู้ป่วยที่มาท�าการรักษาโรคกับหมอลินทร์ รวมทั้งหมด 19 ต�ารับ (ตารางที่ 2) หากจ�าแนกตาม
ส่วนใหญ่เป็นคนภายในพื้นที่อ�าเภอท้ายเหมืองและ ชนิดของสมุนไพรได้จ�านวน 69 ชนิด แบ่งเป็นพืชวัตถุ
อ�าเภอใกล้เคียงในจังหวัดพังงา ซึ่งในทุกสัปดาห์จะมี 63 ชนิด สัตว์วัตถุ 5 ชนิด และกระสายยา 1 ชนิด โดย
ผู้ป่วยมาท�าการรักษาที่บ้านของหมอลินทร์ โดยเฉลี่ย สมุนไพรที่ใช้ประกอบต�ารับยามากที่สุด คือ ยาด�า เนื้อ
ประมาณ 15 คนต่อเดือน ทั้งนี้ไม่มีการเก็บค่ารักษา ในฝักราชพฤกษ์ และจันทน์ทั้ง 2 พบการใช้ซ�้าจ�านวน
จากผู้ป่วย แต่อาจมีค่าใช้จ่ายเพิ่มเติม หากมีความ 6 ต�ารับ รองลงมา คือ ใบมะกา และขมิ้นอ้อย พบการ
จ�าเป็นต้องใช้ยาสมุนไพรที่ต้องซื้อมาจากร้านจ�าหน่าย ใช้ซ�้าจ�านวน 5 ต�ารับ และ กะพังโหม โกฐทั้ง 5 ข่า ขิง
สมุนไพร และไพล ใช้ซ�้าจ�านวน 4 ต�ารับ (ภาพที่ 3)
4) ข้อแนะน�าหรือการปฏิบัติตัวหลังการรักษา 2) ส่วนที่ใช้ของยาสมุนไพรในต�ารับ
หมอลินทร์ มีการให้ค�าแนะน�าในการรักษาโรค จากการศึกษาพบส่วนของสมุนไพรที่ใช้มาก
แก่ผู้ป่วย ได้แก่ การรับประทานอาหารเพื่อเสริมการ ที่สุดในการประกอบต�ารับยา คือ แก่นและเนื้อไม้
รักษา ยกตัวอย่าง เช่น รับประทานผลไม้รสเปรี้ยว จ�านวน 12 ชนิด รองลงมา คือ หัวและเหง้า จ�านวน 10
เพื่อช่วยฟอกเลือดในการรักษาอาการประจ�าเดือน ชนิด และ ใบและผล จ�านวนอย่างละ 9 ชนิด (ตารางที่ 2)
