Page 220 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 20 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2565

418 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 20 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2565

[9]
ยำวประมำณ 1.5 เซนติเมตร [1-2,5-8] กลุ่มแทนนินในพืชมีฤทธิ์ฝำดสมำน และยังมี
ถิ่นกำาเนิดและการกระจายพันธุ์ พืชชนิดนี้พบ รำยงำนว่ำสำรสกัดสมอพิเภก มีฤทธิ์ลดระดับน�้ำตำล

[10]
ขึ้นตำมป่ำผลัดใบ ป่ำเต็งรัง และป่ำดิบแล้ง ทำงภำค กลูโคสในเลือด ฤทธิ์ต้ำนเซลล์มะเร็งบำงชนิด [11]
เหนือ ภำคตะวันออกเฉียงเหนือ ภำคกลำง ภำคตะวัน
ออก และภำคตะวันตก ที่สูงจำกระดับน�้ำทะเล 100-

400 เมตร ทำงภำคใต้มักพบขึ้นตำมที่รำบในป่ำดิบ เอกสารอ้างอิง
แล้ง ก่อนออกดอกจะทิ้งใบ เมื่อผลิใบใหม่จนเต็มต้น 1. ชยันต์ พิเชียรสุนทร, วิเชียร จีรวงส์. คู่มือเภสัชกรรมแผนไทย
เล่ม 5 คณำเภสัช. พิมพ์ครั้งที่ 2. ส�ำนักพิมพ์อมรินทร์. 2547.
จึงเริ่มออกดอกตั้งแต่เดือนมีนำคมถึงพฤษภำคม ผล
หน้ำ 247-9.
จะแก่จัดระหว่ำงเดือนกันยำยนถึงพฤศจิกำยน [7] 2. ชยันต์ พิเชียรสุนทร, แม้นมำส ชวลิต, วิเชียร จีรวงส์. ค�ำอธิบำย
ลักษณะเครื่องยา สมอพิเภกเป็นผลแห้งรูป ต�ำรำพระโอสถพระนำรำยณ์ ฉบับเฉลิมพระเกียรติ 72 พรรษำ
มหำรำชำ 5 ธันวำคม พุทธศักรำช 2542. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ:
เกือบกลมถึงรูปรีกว้ำง กว้ำง 1.5-3 เซนติเมตร ยำว ส�ำนักพิมพ์อมรินทร์ และมูลนิธิภูมิปัญญำ; 2548. หน้ำ 622-4.

2-3.5 เซนติเมตร อำจเห็นสันตำมยำว 5 สัน ผิวมีขน 3. ส่วนพฤกษศำสตร์ป่ำไม้ ส�ำนักวิชำกำรป่ำไม้ กรมป่ำไม้. ชื่อพรรณ
ไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน์. กรุงเทพฯ: บริษัทประชำชน
สีน�้ำตำลแกมสีเหลืองถึงสีน�้ำตำลเข้ม หนำแน่น แข็ง จ�ำกัด. 2544. หน้ำ 519.

มำก โคนเรียวเป็นก้ำนสั้น ๆ ภำยในมีเมล็ดเดียว กว้ำง 4. Billore KV, Yelne MB, Dennis MB, Chaudhari BG.
Database on medicinal plants used in Ayurveda. Vol.
ประมำณ 1 เซนติเมตร ยำวประมำณ 1.5 เซนติเมตร 3. New Delhi: Central council for research in Ayurveda
ปลำยด้ำนหนึ่งแหลมกว่ำอีกด้ำนหนึ่ง รสขม เฝื่อน and Siddha (Department for AYUSH, Ministry of Health
and Family Welfare). 2005. p. 158.
และฝำด [1-2,5] 5. Thai Herbal Pharmacopoeia. Vol. II. Nonthaburi: Depart-
องค์ประกอบทางเคมี สมอพิเภกมีสำรส�ำคัญ ment of Medical Sciences, Ministry of Public Health.

เป็นสำรกลุ่มแทนนิน (tannins) ได้แก่ กรดชีบูลำจิก 2000. p. 71-3.
6. Kirtikar KR, Basu BD, An ICS. Indian medicinal plants.
(chebulagic acid) กรดเอลลำจิก (ellagic acid) Vol. II. Dehra Dun (India): Bishen Singh Mahendra Pal
กรดแกลลิก (gallic acid) เป็นต้น นอกจำกนี้ ยังมี Singh. 1993. p. 1017-20.
7. ก่องกำนดำ ชยำมฤต. สมุนไพรไทย ตอนที่ 4. กรุงเทพฯ: หจก.
สำรบีตำ-ซิโทสเตอรอล (b-sitosterol) น�้ำมันระเหย ชุติมำกำรพิมพ์. 2528. หน้ำ 356-7.
ยำก (fixed oil) เป็นต้น [1-2,5] 8. van Steenis CGG.J. Flora Malesiana. Series 1, Vol. 4.
Djakarta: Noordhoff-Kolff. 1954. p. 569.
ข้อบ่งใช้ - 9. Tyler VE, Brady LR, Robbers JE. Pharmacognosy. 9th

ต�ำรำสรรพคุณยำไทยว่ำสมอพิเภกมีสรรพคุณ ed. Philadelphia: Lea & Febiger. 1988. p. 77-80.
10. Sabu MC, Ramadasan K. Anti-diabetic activity of me-
แก้เสมหะจุกคอ ท�ำให้ชุ่มคอ แก้โรคตำ แก้ธำตุก�ำเริบ dicinal plants and its relationship with their antioxidant
บ�ำรุงธำตุ แก้ไข้ เป็นต้น สมอพิเภกจัดเป็นเครื่องยำ property. J Ethnopharmacol. 2002;81:155-60.
11. Sandhya T, Lathika KM, Pandey BN, Mishra KP. Potential
สมุนไพรชนิดหนึ่งในพิกัดตรีผลำ [1-2]
of traditional ayurvedic formation, Triphala, as a novel
ข้อมูลจำกกำรศึกษำวิจัยพรีคลินิกพบว่ำสำร anticancer drug. Cancer Lett. 2006;231(2):206-14.