Page 191 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 20 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2565
P. 191
J Thai Trad Alt Med Vol. 20 No. 2 May-Aug 2022 389
2.2 ด้านการถ่ายทอดองค์ความรู้ บทบาท 3. กำรรับรู้ควำมสำมำรถของตนเอง
หน้าที่ของการเป็นครูแพทย์พื้นบ้าน ทั้ง 3 คน พบ 3.1 ประสบการณ์ที่ประสบความส�าเร็จ พบว่า
ว่า มีขั้นตอนการคัดเลือกศิษย์ที่คล้ายคลึงกัน ไม่มี นายประเสริฐ จันทรังษี มีประสบการณ์ในการรักษา
เกณฑ์คัดเลือกลูกศิษย์อย่างชัดเจน หากแต่พิจารณา รวม 26 ปี เชี่ยวชาญโรคทางระบบกล้ามเนื้อ กระดูก
คัดเลือกจากการสัมภาษณ์ความมุ่งมั่นตั้งใจต่อการ และข้อ ผิวหนัง และโรคสตรี มีจ�านวนผู้ป่วยที่มา
ศึกษาเล่าเรียน ทั้งนี้ด้านนายประเสริฐ จันทรังษี ผู้ รักษาเฉลี่ยเดือนละ 25 คน และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น
สมัครหมอเป่าจะต้องผ่านการทดสอบท่องคาถาตาม ส่วนใหญ่มากจากประเทศลาวและพม่า นอกจากนี้ยัง
ที่ได้รับมอบหมาย จึงจะรับตัวเป็นศิษย์ ก่อนศึกษาเล่า เป็นผู้ถ่ายทอดองค์ความรู้ให้แก่ลูกศิษย์รวม 15 คน
เรียนลูกศิษย์ทุกคนจะต้องผ่านพิธีกรรมเคารพบูชาครู ตลอดการเป็นหมอพื้นบ้าน พึงพอใจต่อการท�าหน้าที่
เพื่อมอบเป็นศิษย์ แตกต่างกันดังนี้ ของตนในระดับมากที่สุด ขณะที่นายวิเชียร รักสิทธิ์
นายประเสริฐ จันทรังษี กรณีเรียนหมอเป่า ศิษย์ มีประสบการณ์ในการรักษารวม 47 ปี เชี่ยวชาญโรค
ต้องผ่านพิธียกขันตั้งขอเป็นศิษย์ ประกอบด้วยขันเล็ก ทางระบบกล้ามเนื้อ กระดูกและข้อ มะเร็ง ทางเดิน
(ขัน 5) บรรจุดอกไม้สีขาว เทียน 5 คู่ ธูป 5 คู่ เบี้ย เงิน หายใจ และโรคสตรี มีจ�านวนผู้ป่วยที่มารักษาเฉลี่ย
ผลไม้และของหวานที่ถูกปักธูป และขันใหญ่ (ขัน 109) เดือนละ 75 คน และมีแนวโน้มลงลง ส่วนใหญ่มา
บรรจุเครื่องสักการบูชา 109 เล่ม โดยเมื่อครูรับเป็น จากต่างจังหวัดทั่วประเทศไทย ตลอดการเป็นหมอ
ศิษย์แล้ว จะมอบขันหมากขันยาให้ศิษย์กลับไปวางไว้ พื้นบ้านมีลูกศิษย์ 5 คน พึงพอใจต่อการท�าหน้าที่ของ
ที่หัวนอน และก�าหนดให้ศิษย์ไหว้ขันก่อนที่จะรักษาผู้ ตนในระดับมากที่สุด ส่วนนางนงลักษณ์ เดิมเมือง มี
ป่วยเสมอ กรณีเรียนหมอยา ศิษย์ต้องผ่านพิธียกขัน ประสบการณ์ในการรักษารวม 11 ปี เชี่ยวชาญโรคทาง
ตั้งเช่นเดียวกัน สอนโดยใช้คัมภีร์ (ปั๊บหมอยาภาษา ระบบกล้ามเนื้อ กระดูกและข้อ มีจ�านวนผู้ป่วยที่มา
ล้านนา) จากบรรพบุรุษ ว่าด้วยเรื่องโรค วิธีการรักษา รักษาเฉลี่ยเดือนละ 5 คน และมีแนวโน้มลดลง ส่วน
และต�ารับยารักษาโรค ด้านนายวิเชียร รักสิทธิ์ ขันใน ใหญ่เป็นคนในชุมชน ตลอดการเป็นหมอพื้นบ้านมีลูก
พิธียกขันตั้งขอเป็นศิษย์ จะบรรจุกรวยดอกไม้ (สรวย ศิษย์ 2 คน พึงพอใจต่อการท�าหน้าที่ของตนในระดับ
ดอก) และเงินค่าครู 108 บาท สอนผ่านต�าราพื้นเมือง ปานกลาง สิ่งที่ทั้ง 3 คนภูมิใจมากที่สุดคือสามารถ
ที่สืบทอดและเขียนขึ้นมาจากประสบการณ์ ส่วนด้าน ท�าให้ผู้ป่วยหายจากโรคภัยไข้เจ็บได้ และทั้ง 3 คน ได้
นางนงลักษณ์ เดิมเมือง ขันในพิธียกขันตั้งขอเป็น ขึ้นทะเบียนเป็นหมอพื้นบ้าน ในปี พ.ศ. 2561 2561
ศิษย์ จะบรรจุผลไม้ 9 อย่าง ธูปและเทียนอย่างละ 9 และ 2562 ตามล�าดับ
เล่ม ดอกไม้สีขาว และเงินค่าครู 1,900 บาท โดยวิธี 3.2 การได้เห็นประสบการณ์ของผู้อื่น ด้าน
จัดการเรียนการสอนของครูทั้ง 3 คน เหมือนกันคือ ตัวแบบที่มีชีวิต พบว่า นายประเสริฐ จันทรังษี และ
ท่องจ�า สังเกต ถาม-ตอบ และฝึกปฏิบัติจนเกิดความ นายวิเชียร รักสิทธิ์ เริ่มต้นการเป็นหมอพื้นบ้านจาก
ช�านาญ แรงจูงใจที่ส�าคัญจากบรรพบุรุษ โดยเรียนรู้จากการ
สังเกตและจดจ�าองค์ความรู้ ใช้ระยะเวลาศึกษาจาก
