Page 136 - วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564

366 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564

้
้
ไฟธาตุไปแล้ว 7 วัน ซึ่งปกติใน 2-5 วันหลังคลอด ไหลดี ร้อยละ 3.4 และจากนำานมไหลน้อยเป็นนำานม
้
้
นำาหนักตัวจะลดลง และลดลงอีกประมาณ 2-3 ไหลดี ร้อยละ 57 ซึ่งลักษณะของนำานมเปลี่ยนแปลง
้
้
้
้
กิโลกรัม หลังจากนั้นนำาหนักจะลดลงจนใกล้เคียงกับ จากนำานมไม่ไหล นำานมสีเหลือง และนำานมสีขาวใส
้
้
นำาหนักตัวก่อนตั้งครรภ์ในระยะเวลาประมาณ 6 เดือน เป็นลักษณะนำานมดี (สีขาวขุ่น) ตามหลักการพิจารณา
้
หลังคลอด นำานมในคัมภีร์ปฐมจินดา และในพระคัมภีร์มหา
[9]
[11]
ระดับยอดมดลูก จากผลการตรวจระดับยอด โชติรัต ได้ระบุไว้ว่ายาขนานนี้ช่วยในการปรับ
[2]
้
มดลูกโดยการคลำาและการวัดระดับยอดมดลูกของ สมดุลธาตุในร่างกายคือ บำารุงทั้งธาตุดิน ธาตุนำา ธาตุ
มารดาหลังคลอดในขณะที่กระเพาะปัสสาวะว่าง ไม่มี ลม และธาตุไฟ ช่วยทำาให้ร่างกายสมบูรณ์แข็งแรง
ปัสสาวะค้าง วัดในท่านอนหงาย คลึงมดลูกให้อยู่ตรง เหมาะสำาหรับมารดาหลังคลอดที่ให้นมบุตรจะช่วย
้
กลางแล้วใช้มือคลำาหายอดมดลูก โดยใช้สายวัดมาวัด ให้มีนำานมมามากขึ้น โดยตั้งแต่ในอดีตมีการกำาหนด
้
จากขอบบนของยอดมดลูกลงมาที่ขอบบนกระดูกหัว อาหารและนำาสมุนไพรสำาหรับมารดาหลังคลอดจะ
เหน่าเปรียบเทียบความแตกต่างของค่าเฉลี่ยระหว่าง เป็นกลุ่มสมุนไพรรสร้อนเป็นหลัก และเพิ่มเติม
ก่อนและหลังการใช้ตำารับยาปลูกไฟธาตุ พบว่าค่า รสยาอื่น ๆ เพื่อช่วยปรับธาตุให้อยู่ในภาวะสมดุล เมื่อ

เฉลี่ยของระดับยอดมดลูกลดลงจาก 14.16 ± 2.64 ร่างกายเข้าสู่สมดุล จะทำาให้ระบบต่าง ๆ ในร่างกาย
เป็น 6.66 ± 2.26 เซนติเมตร แตกต่างกันอย่างมีนัย ทำางานได้ดีขึ้นตามลำาดับ ส่งผลต่อสุขภาพโดยรวม
สำาคัญทางสถิติ (p < 0.05) แสดงให้เห็นว่าตำารับยา ของมารดาหลังคลอดเพื่อให้มีร่างกายแข็งแรง และ
้
ปลูกไฟธาตุที่ใช้ในมารดาหลังคลอดมีส่วนช่วยทำาให้ นำานมไหลมากขึ้น สอดคล้องกับกรณีศึกษาของยุพา
[8]
มดลูกหดรัดตัวได้ดีขึ้น จากการวิเคราะห์ส่วนประกอบ อภิโกมล พบว่า สมุนไพรที่นำามาใช้เป็นรสร้อน มี
้
ของตำารับยานี้พบว่า มีพริกไทย ดีปลี ที่เป็นสมุนไพร สรรพคุณบำารุงธาตุและกระจายลม นำาต้มไพล ช่วย
รสร้อนซึ่งมีสรรพคุณช่วยกระตุ้นการหดรัดตัวของ ขับลมในท้อง แก้ท้องผูก ช่วยลดอาการปวดบวมได้
้
มดลูก สอดคล้องกับผลการศึกษาของขนิษฐา นำาต้มฝางเป็นยาบำารุงโลหิต ซึ่งเป็นการสืบทอดความ
[10]
มีประดิษฐ์ ศึกษาผลของตำารับยาสมุนไพรหลังคลอด รู้จากรุ่นสู่รุ่นตามแบบแผนและวัฒนธรรมในชุมชน [10]
[6]
โรงพยาบาลกาบเชิง จังหวัดสุรินทร์ ซึ่งในตำารับยา ข้อมูลด้านสุขภาพของมารดาหลังคลอด พบว่า
้
มีส่วนประกอบของพริกไทยและดีปลีที่เหมือนกัน มีปริมาณนำานมเพิ่มขึ้นเพียงพอต่อการเลี้ยงดูบุตร
ผลการศึกษาพบว่ากลุ่มตัวอย่างมีการหดรัดตัวของ หลังจากใช้ยาไป 7 วัน ซึ่งในตำารับยานี้ได้ระบุสรรพคุณ
้
้
มดลูกมากกว่ากลุ่มควบคุม และเริ่มพบความแตก ว่าช่วยกระตุ้นนำานม เมื่อปริมาณนำานมเพิ่มขึ้น บุตรจึง
ต่างตั้งแต่วันที่ 2, 3, 5 และ 7 ดูดนมดีขึ้น จะช่วยกระตุ้นการสร้างและการหลั่งของ
้
้
คะแนนการไหลของนำานมและลักษณะของ นำานมทำาให้มารดาหลังคลอดมีอาการคัดตึงเต้านม
้
นำานม พบว่า ก่อนใช้ตำารับยาปลูกไฟธาตุ มารดาหลัง เพิ่มขึ้น ซึ่งสอดคล้องกับผลการศึกษาของกนกวรรณ
้
้
คลอดนำานมไม่ไหล ร้อยละ 12.1 และนำานมไหลน้อย โคตรสังข ได้ศึกษาเกี่ยวกับผลของโปรแกรมการ
์[12]
้
้
ร้อยละ 87.9 และหลังจากใช้ยา 7 วัน มีปริมาณนำานม กระตุ้นการหลั่งนำานมต่อระยะเวลาการเริ่มไหลของ
้
้
้
้
ไหลเพิ่มขึ้นโดยเปลี่ยนจากนำานมไม่ไหลเป็นนำานม นำานม ระยะเวลาการมาของนำานมเต็มเต้า และการ