Page 125 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 17 ฉบับที่ 2

วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
Vol. 17 No. 2 May-August 2019
ปีที่ 17 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2562
J Thai Trad Alt Med Vol. 17 No. 2 May-Aug 2019 263

นิพนธ์ต้นฉบับ

การศึกษาการรักษาด้วยตำารับยาสมุนไพรใน 7 กลุ่มโรค:

กรณีศึกษาหมอประวิทย์ แก้วทอง จังหวัดสงขลา

*
*
สรวิศ เกษรมาศ , กันต์ฤทัย นาคถาวร , กชกร มุสิกพงษ์ , จุฬา วิริยะบุบผา †,‡
†
* หลักสูตรการแพทย์แผนไทยบัณฑิต คณะการแพทย์แผนไทย มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ สงขลา 90110
† คณะการแพทย์แผนไทย มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ สงขลา 90110
‡ ผู้รับผิดชอบบทความ: chula.v@psu.ac.th

บทคัดย่อ

หมอพื้นบ้านยังเป็นที่พึ่งของผู้ป่วยจำานวนหนึ่งที่เชื่อถือในการแพทย์พื้นบ้านและต้องการทางเลือกในการรักษา
โรค การวิจัยเชิงคุณภาพนี้เป็นการศึกษาประวัติการเป็นหมอพื้นบ้านและหลักการและแนวทางในการรักษาโรคด้วย
ตำารับยาสมุนไพรของหมอประวิทย์ แก้วทอง เก็บข้อมูลระหว่างเดือนเมษายน 2560 ถึงเดือนมีนาคม 2561 โดยวิธี
การสังเกตแบบมีส่วนร่วมและการสัมภาษณ์เชิงลึก วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษาพบว่าหมอ
ประวิทย์ เป็นผู้ดำารงตนอยู่ในศีลธรรม และจรรยาบรรณความเป็นหมอพื้นบ้านอย่างเคร่งครัดโดยการถือศีลห้าและการ
ประพฤติปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดีในสังคม ตรวจวินิจฉัยโรคโดยการสังเกตลักษณะทั่วไป ซักประวัติ และจับชีพจร
รักษาด้วยวิธีให้ยาสมุนไพร ใช้คาถาในการประกอบพิธีกรรมการรักษา และนวดรักษาเฉพาะในบางโรค พบตำารับยา
ที่ใช้มีทั้งสิ้น 99 ตำารับ แบ่งตามโรคเป็น 7 กลุ่มโรค ได้ดังนี้(1) กลุ่มโรคลม มี 26 ตำารับ เป็นยารสสุขุมร้อน สรรพคุณ
กระจายลม (2) กลุ่มโรคไข้ มี 12 ตำารับ เป็นยารสขม สรรพคุณลดความร้อนในร่างกาย (3) กลุ่มโรคแม่และเด็ก มี 18
ตำารับ เป็นยารสสุขุมร้อน สรรพคุณทำาให้เลือดไหลเวียนดี และเป็นยารสฝาด สรรพคุณสมานแผล (4) กลุ่มโรคระบบ
ทางเดินอาหาร มี 16 ตำารับ เป็นยารสสุขุมค่อนข้างร้อน สรรพคุณกระจายลม และเป็นยารสหวาน สรรพคุณลดความ
อ่อนเพลีย และมีรสเปรี้ยว สรรพคุณทำาให้ขับถ่ายง่ายขึ้น (5) กลุ่มโรคนิ่วและระบบทางเดินปัสสาวะ มี 6 ตำารับ เป็น
ยารสจืด สรรพคุณขับนิ่วและปัสสาวะ (6) กลุ่มโรคผิวหนัง มี 14 ตำารับ เป็นยารสเมาเบื่อ สรรพคุณช่วยขับพิษ และ
เป็นยารสฝาด สรรพคุณสมานแผล (7) กลุ่มโรคเรื้อรัง มี 7 ตำารับ เป็นยารสสุขุมร้อน สรรพคุณช่วยละลายไขมัน และ
เป็นยารสขม สรรพคุณสำาหรับโรคเบาหวาน ซึ่งหมอประวิทย์จะเลือกจ่ายยาโดยพิจารณาจากอาการของผู้ป่วย ผลการ
ศึกษาสามารถนำาไปต่อยอดการวิจัยยาสมุนไพรเพื่อรักษาโรคต่าง ๆ ต่อไป

คำ�สำ�คัญ : ตำารับยา, กลุ่มโรค, หมอพื้นบ้าน, สมุนไพร

Received date 25/10/18; Revised date 28/03/19; Accepted date 10/06/19

263