Page 70 - ภาพนิ่ง 1
P. 70
64 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ปีที่ 10 ฉบับที่ 1 มกราคม-เมษายน 2555
ทร่วง ดู ส้วง. เอา 1 หมายถึง ต้มให้เดือด แล้วเคี่ยวจนน้ำ
ไซ้ท้อง ก. ปวดมวนท้อง. งวดไป 2 ส่วน เหลือเพียง 1 ส่วน ดังคัมภีร์
ดอกไม้ น. 1. ฟันน้ำนม ดังคัมภีร์ประถม ประถมจินดา [1/161] ตอนหนึ่งว่า “...
จินดา [15/100] ตอนหนึ่งว่า “... เมื่อดอกไม้ ขนานหนึ่งเอาใบพลวง 1 รากกล้วยแดง 1
(คือฟัน) ขึ้น ซางจึงพลอยทำโทษครั้ง 1 ...”. รากกล้วยตีบหอม 1 รากกล้วยหอม 1 ราก
2. ส่วนหนึ่งของพรรณไม้ที่ผลิออกจากต้น ตาเสือ 1 เอาเสมอภาค ต้ม 3 เอา 1 กินหาย
หรือกิ่ง มีหน้าที่ทำให้เกิดผลและเมล็ดเพื่อ แล ๚ ...”.
สืบพันธุ์ มีเกสรและเรณูเป็นเครื่องสืบพันธุ์. ต้ม ก. เอาของเหลว เช่น น้ำ ใส่ภาชนะ แล้ว
ดัด ก. ทำส่วนต่าง ๆ ของร่างกายที่คด โค้ง ทำให้ร้อน ให้เดือด หรือให้สุก เช่น ต้มยา ดัง
งอ หรือติดขัด ให้ตรง หรือเข้าที่ เพื่อป้องกัน คัมภีร์ประถมจินดา [1/161] ตอนหนึ่งว่า “...
หรือบำบัดโรคหรืออาการบางอย่าง หรือ ขนานหนึ่งเอาใบพลวง 1 รากกล้วยแดง 1
ฟื้นฟูสมรรถภาพของร่างกาย. รากกล้วยตีบหอม 1 รากกล้วยหอม 1 ราก
ดีงูเหลือม น. ถุงน้ำดีของงูเหลือมที่แห้งสนิท ตาเสือ 1 เอาเสมอภาค ต้ม 3 เอา 1 กินหาย
ตำราสรรพคุณยาโบราณว่ามีรสขม ใช้บดปรุง แล ๚ ...”.
เป็นกระสายยา ช่วยให้ตัวยาแล่นเร็ว ดับพิษ ตรีกฏุก, ตรีกะฏุก, ตรีกระฏุก น. พิกัดยา
ตานทรางในเด็กใช้ฝนกับยาหยอดตาแก้ตา ชนิดหนึ่ง จำกัดของเผ็ดร้อน 3 อย่าง ได้แก่
แฉะ ตามัว ตาฟาง ตาแดง และแก้ปวดตา. ขิงแห้ง พริกไทย และดีปลี ในปริมาณเท่ากัน
ดึง ก. เหนี่ยว ฉุด และรั้ง เพื่อยืดเส้นเอ็น โดยน้ำหนัก พิกัดนี้มีรสเผ็ดร้อน สรรพคุณ
กล้ามเนื้อ หรือพังผืด ของข้อต่อที่ยึดติดกัน แก้วาตะ เสมหะ ปิตตะ ในกองธาตุ ฤดู อายุ
ให้คลายออก หรือให้เข้าที่. และกองสมุฏฐาน.
ดึงกระดูก ก. เหนี่ยว ฉุด และรั้ง เพื่อให้ ตรีชะวาสังข์ น. ยาแผนไทยขนานหนึ่ง ใช้แก้
กระดูกเข้าที่. ปถวีธาตุพิการ มีตัวยา วิธีปรุง วิธีใช้ และ
ตโจ น. หนัง เป็นองค์ประกอบ 1 ใน 20 สรรพคุณ ดังคัมภีร์ธาตุวิภังค์ [1/119] ตอน
สิ่งของธาตุดิน, เขียนว่า ตะโจ ก็มี. หนึ่งว่า “… ยาชื่อตรีชะวาสังข์ แก้ปัถวีธาตุ
ตะโจ ดู ตโจ. พิการคือสมองกระดูกม้าม ให้เอากระเทียม 1
ต้ม 3 เอา 1 ดูใน ยาต้ม. ใบสะเดา 1 ใบคนทีสอ 1 เปลือกต้นตีนเปด
ยาต้ม น. ยาแผนโบราณไทยรูปแบบหนึ่ง 1 เบญจกูล 1 จันทน์ทั้ง 2 สมอทั้ง 3 ผล
เตรียมได้โดยการเอาตัวยาผสมกันตามตำรับ จันทน์ 1 ดอกจันทน์ 1 กระวาน 1 กานพลู 1
ยา ใส่หม้อขนาดพอเหมาะ เติมน้ำให้ท่วมตัว ตรีกะฏุก 1 ยาทั้งนี้เอาสิ่งละส่วน เปลือกกัน
ยา แล้วต้มให้เดือดตามกำหนด เช่น ต้ม 3 เกรา 2 ส่วน เปลือกสมุลแว้ง 3 ส่วน ตำผง
