Page 222 - วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564
P. 222
452 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564
ที่เป็นสารออกฤทธิ์ในสารสกัดรากทองพันชั่งด้วยวิธี นอกจากนี้จากผลการศึกษาความคงตัวของตำารับ
HPLC และตรวจสอบการปนเปื้อนของโลหะหนักใน เบื้องต้นจึงเลือกใช้บรรจุภัณฑ์เป็นขวดทึบแสงที่ปิด
สารสกัดด้วยวิธี ICP-MS ผลการวิเคราะห์พบว่าสาร สนิท เพื่อลดโอกาสการระเหยของแอลกอฮอล์ใน
สกัดรากทองพันชั่งจากการสกัดทั้ง 2 ครั้ง มีปริมาณ ตำารับที่จะทำาให้ตัวยาสำาคัญละลายในตำารับได้ลดลง
สารสำาคัญตามที่ต้องการ และไม่พบโลหะหนักที่มีพิษ และทำาให้ตำารับขุ่น รวมถึงหลีกเลี่ยงการเก็บรักษา
ปนเปื้อนเกินเกณฑ์การยอมรับที่กำาหนด ตำารับในที่มีอากาศร้อน ซึ่งสภาวะการเก็บรักษาดัง
ปัจจุบันยาต้านเชื้อราสำาหรับใช้ภายนอกมีอยู่ กล่าวจะทำาให้ตำารับมีความคงตัวดีขึ้น สภาวะการเก็บ
หลายรูปแบบ ได้แก่ ครีม เจล ยานำ้า ขี้ผึ้ง และแชมพู รักษาที่กำาหนดขึ้นนี้สอดคล้องกับการศึกษาความ
โดยการพัฒนารูปแบบตำารับจะสัมพันธ์กับคุณสมบัติ คงตัวของสารสกัดทองพันชั่งที่เคยมีรายงานมาก่อน [3]
[27]
ทางกายภาพและเคมีของตัวยาสำาคัญ สารสกัดราก จากสูตรตำารับดังกล่าวเตรียมเจลสารสกัดราก
ทองพันชั่งสามารถละลายได้ดีในแอลกอฮอล์ และ ทองพันชั่งที่มีปริมาณสารไรนาแคนทิน ซี 0.1% และ
ละลายได้น้อยในนำ้า การศึกษานี้จึงเลือกพัฒนาตำารับ 0.05% w/w แล้วนำามาตรวจวิเคราะห์คุณภาพ โดย
ในรูปแบบเจลที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ เริ่มต้น การวิเคราะห์ปริมาณสารสำาคัญด้วยวิธี HPLC พบว่า
จากการพัฒนาสูตรตำารับเจลพื้นสำาหรับใช้เตรียมเจล ตำารับที่เตรียมได้ทั้งหมดมีปริมาณสารไรนาแคนทิน
สารสกัดรากทองพันชั่ง เลือกใช้สารก่อเจลเป็น Na ซี อยู่ในเกณฑ์ที่กำาหนด (ร้อยละ 90.0-110.0 ของ
CMC และเพิ่ม citrate buffer สำาหรับควบคุม pH ปริมาณที่ระบุในฉลาก) การวิเคราะห์การปนเปื้อน
ของตำารับ โดยใช้ 0.28% citric acid และ 1% sodium จุลชีพ (microbial limit test) และการปนเปื้อนโลหะ
citrate ควบคุมค่า pH ของเจลให้เป็นกรด (pH 5.5) หนัก (heavy metal test) พบว่าตำารับที่เตรียมได้ทั้ง
เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพผิวหนังปกติ ลดความเสี่ยง 2 ตำารับ ไม่มีการปนเปื้อนจุลชีพ และไม่พบโลหะหนัก
ในการเกิดการระคายเคือง และลดการติดเชื้อที่ ที่เป็นพิษต่อร่างกาย ดังนั้นเจลสารสกัดรากทองพันชั่ง
ผิวหนัง ซึ่งปริมาณสารปรับความเป็นกรด-ด่างทั้ง ที่เตรียมได้นี้จึงมีคุณภาพตรงตามเกณฑ์มาตรฐานที่
[28]
สองชนิดที่เลือกใช้อยู่ในช่วงที่มีการใช้กันโดยทั่วไป กำาหนด
สำาหรับผลิตภัณฑ์เพื่อใช้ภายนอกชนิดไม่ต้องล้างออก การทดสอบผลของตำารับผลิตภัณฑ์สมุนไพรใน
(0.0000005 - 4% citric acid และ 0.000005 – 10% การต้านเชื้อรากลุ่มเดอร์มาโตไฟต์ชนิดต่าง ๆ ระดับ
[29]
sodium citrate) ในเบื้องต้นกำาหนดปริมาณสาร in vitro ด้วยวิธี agar well diffusion แสดงให้เห็น
สำาคัญไรนาแคนทิน ซี ในตำารับเป็น 0.1% w/w โดย ว่า เจลสารสกัดทองพันชั่งที่มีความเข้มข้นของสาร
เลือกจากข้อมูลผลการทดสอบการระคายเคืองต่อ ไรนาแคนทิน ซี 0.1% สามารถยับยั้งการเจริญของ
ผิวหนังกระต่ายเพื่อหาความเข้มข้นที่เหมาะสมของ เชื้อราก่อโรคทั้ง 4 ชนิดที่ทำาการทดสอบได้ ในขณะที่
สารสกัด และใช้แอลกอฮอล์ละลายสารสกัดรากทอง เจลพื้นไม่แสดงฤทธิ์ต้านเชื้อรา และเมื่อเปรียบเทียบ
พันชั่งเพื่อผสมในตำารับ โดยใช้เอทานอล 10% โดยนำ้า ผลของเจลสารสกัดรากทองพันชั่งต่อการยับยั้งการ
หนัก ซึ่งเอทานอลในปริมาณดังกล่าวนี้มีผลเชิงบวก เจริญของเชื้อราที่ทำาการทดสอบแต่ละชนิด พบว่า
[30]
สำาหรับการกระตุ้นรักษาแผล (wound healing) เจลสารสกัดรากทองพันชั่งสามารถยับยั้งการเจริญ
