Page 153 - วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564

วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564 Vol. 19 No. 2 May-August 2021

นิพนธ์ต้นฉบับ

การพัฒนายาตำารับสุขเกษมน้อยในรูปแบบยาเม็ด

รุ่งอรุณ อรัญชราธร , บารมี จารุปราโมทย์ , ธนู ทองนพคุณ , รุ่งระวี เต็มศิริฤกษ์กุล ,
*
*
†
*
อรลักษณา แพรัตกุล *,‡
คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ตำาบลคลองหนึ่ง อำาเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี 12121
*
คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ตำาบลองครักษ์ อำาเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก 26120
†
ผู้รับผิดชอบบทความ: ornlaksanap@gmail.com
‡

บทคัดย่อ

ตํารับสุขเกษมน้อยเป็นตํารับยาแผนโบราณที่มีสรรพคุณช่วยในการนอนหลับ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์
เพื่อพัฒนาตํารับยาสุขเกษมน้อยในรูปแบบยาเม็ด วิธีการศึกษาแบ่งเป็น 3 ส่วน คือ (1) การศึกษาก่อนตั้งตํารับ ได้แก่
การศึกษาสมบัติทางอนุภาคศาสตร์ของผงยาด้วยกล้องจุลทรรศน์ วิธีการแร่ง และการศึกษาการไหลของผงยา
(2) การเตรียมยาเม็ดสุขเกษมน้อยโดยวิธีการทําแกรนูลเปียก (3) การประเมินยาเม็ดสุขเกษมน้อย ผลการศึกษาและ
อภิปรายผล: (1) การศึกษาสมบัติทางอนุภาคศาสตร์ พบว่าผงยามีรูปร่างไม่สมํ่าเสมอ ขนาดอนุภาคเฉลี่ยจากวิธีการ
แร่งเท่ากับ 622.41 ไมครอน การกระจายขนาดอนุภาคพบฐานนิยม 2 ช่วงขนาด ความหนาแน่นปรากฏ 0.41 กรัม/
มิลลิลิตร ความหนาแน่นหลังเคาะ 0.67 กรัม/มิลลิลิตร มุมทรงตัว 38.99 ± 0.94 องศา ดัชนีความสามารถตอกอัดได้
ร้อยละ 38.33 บ่งชี้ว่าผงยามีสมบัติการไหลที่ไม่ดี (2) การเตรียมยาเม็ดสุขเกษมน้อยโดยวิธีการทําแกรนูลเปียก นํ้า
หนักรวม 500 มิลลิกรัมต่อเม็ด ประกอบด้วยตัวยาสําคัญ 250-350 มิลลิกรัมต่อเม็ด (3) การประเมินยาเม็ดสุขเกษม
น้อย พบว่าลักษณะภายนอกของยาเม็ดมีสีนํ้าตาลอมเขียว มีกลิ่นเฉพาะตัว ไม่มีรสชาติ ตํารับที่คัดเลือกมีสมบัติทาง
กายภาพ (ความแปรปรวนของนํ้าหนักยาเม็ด ความกร่อน ระยะเวลาแตกตัว) ผ่านตามเกณฑ์เภสัชตํารับสหรัฐอเมริกา
ฉบับที่ 42 การปลดปล่อยยาที่เวลา 30 นาทีสูงกว่าร้อยละ 80 การทดสอบความคงสภาพแบบเร่งพบว่าความร้อนและ
ความชื้นส่งผลอย่างมีนัยสําคัญต่อสมบัติทางกายภาพของยาเม็ด

คําสําคัญ: สุขเกษมน้อย, ยาเม็ด, นอนไม่หลับ, ตํารับยาแผนโบราณ

Received date 13/07/20; Revised date 17/03/21; Accepted date 14/08/21

383