Page 155 - วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564
P. 155
J Thai Trad Alt Med Vol. 19 No. 2 May-Aug 2021 385
sativum L.)] และส่วนดอก [บุนนำค (Mesua ferrea ของพืช ทั้งเปลือกต้น เหง้ำ ดอก ผล และเมล็ด สมบัติ
L.)] ต�ำรับใช้สมุนไพรในปริมำณเท่ำกันน�ำมำบดเป็น ที่แตกต่ำงกันของเครื่องยำผสมนี้จะส่งผลโดยตรงต่อ
ผง ละลำยในน�้ำลอยดอกไม้ ดื่มแก้หอบ กระหำยน�้ำ สมบัติกำรไหลของผงยำและกำรตอกอัดเป็นเม็ด จำก
ไม่สบำยท้อง และช่วยให้นอนหลับ ขนำดยำมีกำรใช้ กำรศึกษำเบื้องต้นพบว่ำผงยำสุขเกษมน้อยมีสมบัติ
ตั้งแต่ 1 เฟื้อง ถึง 1 สลึง แพทย์แผนไทยแนะน�ำให้รับ กำรไหลและควำมสำมำรถในกำรกำรตอกอัดที่ไม่ดี ไม่
ประทำนขนำดต�่ำสุดคือ ครั้งละ 1 เฟื้อง วันละ 1 ครั้ง สำมำรถเตรียมด้วยวิธีกำรตอกอัดโดยตรง (direct
ก่อนนอน วิธีกำรรับประทำนยำสุขเกษมน้อย น�ำเครื่อง compression) ในขนำดยำที่ต้องกำรได้ กำรศึกษำนี้
ยำแต่ละชนิดมำบดผสมเป็นผงแห้ง แล้วละลำยน�้ำ จึงพิจำรณำใช้วิธีกำรท�ำแกรนูลเปียก (wet
ลอยดอกไม้ดื่ม อย่ำงไรก็ตำม ยำในรูปแบบผง granulation method) เพื่อแก้ปัญหำด้ำนสมบัติกำร
[7]
[2]
(powder dosage form) อำจมีข้อเสียหลำยประกำร ไหลของผงยำ
เช่น ขนำดรับประทำนไม่แม่นย�ำ กำรใช้ยำไม่สะดวก ในด้ำนของสรรพคุณต�ำรับยำสุขเกษมน้อย
กำรกลบรสชำติที่ไม่ดีของผงยำกระท�ำได้ยำก รวมทั้ง ประเทศไทยในปัจจุบันก�ำลังก้ำวเข้ำสู่สังคมผู้สูงอำยุ
กำรป้องกันอำกำศและควำมชื้นเข้ำสู่ต�ำรับกระท�ำได้ ซึ่งผู้สูงอำยุจ�ำนวนมำกมีปัญหำสุขภำพด้ำนกำรนอน
ยำกโดยเฉพำะในรูปแบบบรรจุภัณฑ์ที่เป็นผงยำ ไม่หลับ ต�ำรับยำสุขเกษมน้อยนับเป็นทำงเลือกที่น่ำ
ปริมำณมำก (bulk powder) สนใจในกำรใช้ยำสมุนไพรและภูมิปัญญำไทยเพื่อ
กำรทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับกำรพัฒนำยำ บรรเทำอำกำรดังกล่ำว อย่ำงไรก็ตำม ปัจจุบันต�ำรับยำ
สุขเกษมน้อยในรูปแบบต่ำง ๆ ที่ผ่ำนมำมีน้อยมำก สุขเกษมน้อยยังไม่มีกำรน�ำไปใช้อย่ำงแพร่หลำยนัก
และยังไม่มีรำยงำนกำรพัฒนำยำในรูปแบบยำเม็ด ซึ่ง อีกทั้งยังไม่มีกำรพัฒนำต�ำรับยำในรูปแบบอื่น
ในกำรพัฒนำต�ำรับมีประเด็นพิจำรณำที่ส�ำคัญคือ นอกจำกรูปแบบยำผง
ส่วนที่ใช้ (part used) ของสมุนไพรทั้ง 16 ชนิด มี กำรศึกษำนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนำต�ำรับ
สมบัติและลักษณะทำงกำยภำพที่แตกต่ำงกัน ซึ่งส่ง ยำสุขเกษมน้อยในรูปแบบยำเม็ด ซึ่งจะท�ำให้ผู้ใช้
[3]
ผลต่อกระบวนกำรผลิต เช่น สมุนไพรที่ได้จำกส่วน สำมำรถรับประทำนได้สะดวก ขนำดยำมีควำมถูกต้อง
ผลและล�ำต้นมักพบปริมำณเส้นใยมำกกว่ำส่วนอื่น แม่นย�ำ มีส่วนช่วยกลบรสชำติที่ไม่พึงประสงค์ รวม
สมุนไพรที่ได้จำกส่วนรำกหรือเหง้ำใต้ดินมักพบ ทั้งเป็นกำรพัฒนำต�ำรับยำแผนโบรำณซึ่งส่งเสริมกำร
ปริมำณของแป้งเป็นปริมำณมำก นอกจำกนี้ยำ ใช้สมุนไพรไทยตำมนโยบำยภำครัฐ
สมุนไพรโดยทั่วไปมีขนำดกำรรับประทำนสูง ขณะที่
ผงสมุนไพรมีควำมหนำแน่นและควำมสำมำรถในกำร ระเบียบวิธีศึกษ�
[4]
ตอกอัดต�่ำ รวมทั้งประเด็นเกี่ยวกับควำมไม่คงสภำพ
ของสมุนไพรจำกควำมร้อน แสง ควำมชื้น และเชื้อ 1. วัสดุ
จุลินทรีย์ ท�ำให้กำรผลิตยำสมุนไพรในรูปแบบยำ 1.1 เครื่องยำต�ำรับสุขเกษมน้อยจ�ำนวน 16 ชนิด
[5-6]
เม็ดให้มีคุณภำพและประสิทธิผลในกำรรักษำเป็นเรื่อง ที่ใช้ในกำรศึกษำได้รับจำกบริษัท อุทัยประสิทธิ์ จ�ำกัด
ท้ำทำย ต�ำรับยำสุขเกษมน้อยประกอบด้วยหลำยส่วน จ.ปรำจีนบุรี ได้แก่ ชะลูด อบเชย สมุลแว้ง (เปลือก
