Page 65 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 2

วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 18 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2563 Vol. 18 No. 2 May-August 2020

นิพนธ์ต้นฉบับ

ประสิทธิผลและความปลอดภัยในการเพิ่มน้ำานมของยาปลูกไฟธาตุในหญิง

หลังคลอดที่มีน้ำานมน้อย

นิลเนตร วีระสมบัติ , ดิศดนัย อมัตรวงศ์ , วิไล ประกอบกิจ , ธิติยา ตันถาวร , โอสรี สวัสดิ์ศรี ,
*
*
*
*,§
*
ชไมพร มณีรัตนพันธ์ , สุพา จันทรวิวัฒน์ , ปัทมา พลตื้อ , อารีย์ เชื้อเดช , วาสุเทพ แซ่เตีย ,
*
*
†
†
*
เกสรา รักษ์จันทึก , กนกนภา นภาสวัสดิ์ , ธีรนุช สีสะอาด , อุษณี สินธุพัฒนพันธุ์ , กฤษณี สระมุณี ‡
†
†
†
†
โรงพยาบาลสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา ประเทศไทย 30170
*
โรงพยาบาลสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา ประเทศไทย 30140
†
หน่วยปฏิบัติการวิจัยเภสัชศาสตร์สังคม คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม จังหวัดมหาสารคาม ประเทศไทย 44150
‡
ผู้รับผิดชอบบทความ: nveerasombat@gmail.com
§
บทคัดย่อ
ยาปลูกไฟธาตุเป็นต�ารับยาแผนไทยที่ช่วยกระตุ้นน�้านมในคัมภีร์มหาโชตรัต ซึ่งเป็นต�าราการแพทย์แผนไทย
ส�าหรับโรคของสตรี และได้รับการคัดเลือกบรรจุในบัญชียาหลักแห่งชาติตั้งแต่ปี 2555 การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์
เพื่อประเมินประสิทธิผลในการเพิ่มน�้านม ความปลอดภัย และความพึงพอใจของยาปลูกไฟธาตุในหญิงหลังคลอดที่
มีน�้านมน้อย กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ หญิงหลังคลอดครรภ์ครบก�าหนดที่คลอดปกติ ที่โรงพยาบาลสูงเนิน และโรงพยาบาล
สีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา จ�านวน 49 คน แบ่งเป็นกลุ่มที่ได้รับยาปลูกไฟธาตุ (3 กรัม/วัน แบ่งให้วันละ 4 ครั้ง) และ
กลุ่มที่ได้รับยาหลอก กลุ่มละ 24 และ 25 คน ตามล�าดับ พบว่า กลุ่มยาปลูกไฟธาตุและกลุ่มยาหลอก มีปริมาตรน�้านม
เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยส�าคัญทางสถิติในเวลา 3 วัน นับแต่เริ่มใช้ยา (p < 0.001) โดยกลุ่มยาปลูกไฟธาตุเพิ่มปริมาตรน�้านม
เฉลี่ย 51.01 ± 54.97 มิลลิลิตร ส่วนกลุ่มยาหลอกเพิ่มปริมาตรน�้านมเฉลี่ย 43.12 ± 40.08 มิลลิลิตร แต่ไม่แตกต่างกัน
อย่างมีนัยส�าคัญทางสถิติ (p = 0.567) เมื่อวิเคราะห์คนที่มีปริมาตรน�้านมเพิ่มขึ้นโดยเทียบกับก่อนใช้ยา พบว่า กลุ่ม
ยาปลูกไฟธาตุมีคนที่มีปริมาตรน�้านมเพิ่มขึ้นอย่างน้อย 110 มิลลิลิตร 6 คน (ร้อยละ 25) มากกว่ากลุ่มยาหลอกซึ่งมี
เพียง 1 คน (ร้อยละ 4) อย่างมีนัยส�าคัญทางสถิติ (p < 0.05) และไม่พบอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา ผลที่ได้ชี้ให้
เห็นว่า ยาปลูกไฟธาตุที่ให้ในขนาดวันละ 3 กรัม นาน 3 วัน มีประสิทธิผลในการเพิ่มน�้านมไม่แตกต่างจากยาหลอก
แต่สัดส่วนของผู้ที่มีปริมาตรน�้านมเพิ่มขึ้นมากกว่า 110 มิลลิลิตรในกลุ่มที่ได้รับยาปลูกไฟธาตุสูงกว่ากลุ่มที่ได้ยา
หลอกอย่างมีนัยส�าคัญ และยาปลูกไฟธาตุมีความปลอดภัยในการใช้ยา โดยไม่ท�าให้เกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์
คำ�สำ�คัญ: ยาปลูกไฟธาตุ, หญิงหลังคลอด, การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่, การวิจัยทางคลินิก

Received date 01/03/20; Revised date 14/08/20; Accepted date 21/08/20

287