Page 61 - journal-14-proceeding

บทคัดยอประกวดผลงานวิชาการประจําปการแพทยแผนไทย การแพทยพื้นบาน และการแพทยทางเลือกแหงชาติ ครั้งที่ 14

OP60G0039 การศึกษาสารยับยั้งการแพรกระจายของเซลลมะเร็งเพาะเลี้ยง

ในหลอดทดลองจากเหงากระชายดํา

ภาณุพันธ ปญญาใจ, ปฐมาพร ปรึกษากร, ฉัตรภรณ ใจมา, กัญจนรัชต เศรษฐศุภพนา, ปนัดดา เทพอัคศร
สถาบันชีววิทยาศาสตรทางการแพทย กรมวิทยาศาสตรการแพทย

หลักการและเหตุผล มะเร็งเปนหนึ่งในปญหาสาธารณสุขของประเทศไทย แมปจจุบันจะมียาตานมะเร็งหลาย

ชนิดที่ใชในการรักษา แตก็ยังไมมียาใดรักษาไดครอบคลุมหรือใหผลการรักษาที่โดดเดนเปนพิเศษ การวิจัย
และพัฒนายาใหมสําหรับใชรักษามะเร็งจึงยังคงมีความสําคัญ ซึ่งสมุนไพรไทยก็เปนอีกทางเลือกหนึ่งที่

นาสนใจสําหรับนํามาวิจัย จากผลทดสอบฤทธิ์ยับยั้งการแพรกระจายของเซลลมะเร็งเพาะเลี้ยงในหลอด
ทดลองของสารสกัดสมุนไพรจากพืชมากกวา 100 ชนิดในการศึกษาที่ผานมาของคณะผูวิจัย พบวาสารสกัด

ของเหงากระชายดํามีฤทธิ์ดีในการยับยั้งการแพรกระจายของเซลลมะเร็งเพาะเลี้ยงในหลอดทดลอง จึงมีความ
เปนไปไดที่เหงากระชายดําอาจมีศักยภาพที่จะนําไปพัฒนาเปนยาสําหรับรักษาโรคมะเร็ง

วัตถุประสงค ศึกษาสารยับยั้งการแพรกระจายของเซลลมะเร็งเพาะเลี้ยงในหลอดทดลองชนิดตาง ๆ จากเหงากระชายดํา

วิธีดําเนินการ การแยกบริสุทธิ์สารดําเนินการตามหลักการ Bioassay-guided separation โดยใชผลทดสอบ
ฤทธิ์ยับยั้งการแพรกระจายของเซลลมะเร็งเพาะเลี้ยงในหลอดทดลองดวยวิธี Scratch assay การแยกสารเริ่ม

จากการนําเหงากระชายดําแหงมาสกัดโดยการหมักดวยเอทานอล แลวสกัดแยกตอดวยตัวทําละลายอินทรีย
จากนั้นนําสารสกัดที่แสดงฤทธิ์มาแยกบริสุทธิ์โดยใชคอลัมนชนิดซิลิกาเจล ใชวัฏภาคเคลื่อนที่เปนคลอโรฟอรม

และเมทานอล นําสวนที่มีฤทธิ์ดีมาแยกบริสุทธิ์ในลําดับสุดทายดวย ODS HPLC ใชวัฏภาคเคลื่อนที่เปน
สารละลายเมทานอล แลวนําสารออกฤทธิ์ไปวิเคราะหโครงสรางทางเคมีโดยใชขอมูล 2D-NMR และ MS ทํา

การทดสอบฤทธิ์ยับยั้งการแพรกระจายของเซลลมะเร็งเพาะเลี้ยงในหลอดทดลองของสารออกฤทธิ์ที่แยกไดใน

เซลลมะเร็งปากมดลูก (HeLa) เซลลมะเร็งทอน้ําดี (HuCCA-1) และเซลลมะเร็งตับ (PLC/PRF/5) และ
ทดสอบยืนยันฤทธิ์อีกครั้งดวยวิธี Transmembrane assay ในเซลลมะเร็งปากมดลูก (HeLa)

ผลการศึกษา จากการแยกบริสุทธิ์และวิเคราะหโครงสรางทางเคมี พบวาสารออกฤทธิ์ในเหงากระชายดําเปน
สารกลุม Flavonoids โดยสารที่แยกบริสุทธิ์ได คือ 3,5,7,3’,4’-pentamethoxyflavone (1), 5,7,4’-

trimethoxyflavone (2) และ 5-hydroxy-,7,4’-dimethoxyflavone (3) เมื่อทดสอบฤทธิ์ดวยวิธี Scratch assay

พบวาสารทั้ง 3 ชนิดแสดงฤทธิ์ที่ความเขมขนระหวาง 3 – 100 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร ขึ้นกับชนิดของเซลลที่ใช
ทดสอบ และเมื่อนํามาทดสอบดวยวิธี Transmembrane assay พบวาที่ความเขมขน 10 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร

(1), (2) ยับยั้งการแพรกระจายของเซลลเพาะเลี้ยงมะเร็งปากมดลูกในหลอดทดลองลดลงเหลือ 54.11 ± 10.01%
และ 31.60 ± 6.29% ตามลําดับ แต (3) ไมแสดงฤทธิ์ที่ความเขมขนต่ํากวา 10 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร

ขอสรุป ผลการศึกษานี้เปนขอมูลเบื้องตนที่แสดงวาสารกลุม Flavonoids ในสารสกัดเหงากระชายดําแสดง

ฤทธิ์ดีในการยับยั้งการแพรกระจายของเซลลมะเร็งเพาะเลี้ยงในหลอดทดลอง อยางไรก็ดีจําเปนตองมี
การศึกษาเพิ่มเติมดานประสิทธิผลและความปลอดภัยในสัตวทดลองและมนุษยตอไป

59