Page 155 - journal-14-proceeding
P. 155
บทคัดยอประกวดผลงานวิชาการประจําปการแพทยแผนไทย การแพทยพื้นบาน และการแพทยทางเลือกแหงชาติ ครั้งที่ 14
PP60G0053 องคความรูการรักษาโรคริดสีดวงทวารของหมอพื้นบาน
จังหวัดศรีสะเกษ
ชลวิทย สิงหกุล, ยุทธนา มูลมี, เพ็ญพร จันทะเสน, เอกฤทธิ์ กลมเกลียว
กลุมงานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลือก สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดศรีสะเกษ
หลักการและเหตุผล ภูมิปญญาทองถิ่นดานการรักษาโรคของหมอพื้นบานในจังหวัดศรีสะเกษถือเปน
วัฒนธรรมในการดูแลสุขภาพและการรักษาโรคที่ดํารงอยูควบคูกับการแพทยแผนปจจุบัน สะทอนถึง
วัฒนธรรมอันหลากหลายของชาติพันธุและการสงตอภูมิปญญาจากรุนสูรุนของหมอพื้นบานจังหวัดศรีสะเกษ
ที่ควรอนุรักษและพัฒนาตอยอดสืบไป
วัตถุประสงค เพื่อศึกษาความเชื่อมโยงระหวางความเชื่อของหมอพื้นบานตอการอธิบายโรคและการรักษา
โรคริดสีดวงทวารของหมอพื้นบานจังหวัดศรีสะเกษ และเพื่อศึกษาองคความรูในการรักษาโรคริดสีดวงทวาร
ของหมอพื้นบานจังหวัดศรีสะเกษ
วิธีดําเนินการ ใชการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative research) การคัดเลือกกลุมตัวอยางเปนการ
คัดเลือกแบบเจาะจง (Selection) โดยเปนหมอพื้นบานประเภทหมอยาสมุนไพรในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ
ที่มีความชํานาญในการรักษาโรคริดสีดวงทวาร และไดรับการขึ้นทะเบียนหรือตออายุทะเบียนหมอพื้นจังหวัด
ศรีสะเกษในป 2560 จํานวน 19 คน จากทั้งหมด 243 คน เครื่องมือที่ใชคือแบบสัมภาษณเชิงลึก วิเคราะห
ขอมูลโดยการวิเคราะหขอมูลเชิงคุณภาพ
ผลการศึกษา พบวาหมอพื้นบานจังหวัดศรีสะเกษมีความเชื่อวาโรคริดสีดวงทวารเปนความผิดปกติของธาตุทั้ง
สี่คือ ดิน น้ํา ลม ไฟ และแสดงออกทางธาตุดิน จึงทําใหมีอาการถายอุจจาระลําบาก ปวดหนวงเวลา
ถายอุจจาระ จนไปถึงมีเลือดออกเวลาถายอุจาระ ซึ่งสาเหตุสวนใหญมาจากพฤติกรรมในการดําเนินชีวิตของ
ผูปวยเอง และหมอพื้นบานจังหวัดศรีสะเกษยังมีความเชื่อวาโรคนั้นเกิดจากกรรมของบุคคลนั้นๆ เห็นไดจาก
กอนทําการรักษาจะใหผูปวยจัดหาเครื่องคายเพื่อบูชาครู และขอขมาเจากรรมนายเวร จากนั้นจึงจะทําการ
รักษาจนผูปวยหายหรือมีอาการดีขึ้น ในสวนของขั้นตอนการรักษาหมอพื้นบานแตละคนจะมีการรักษาที่
แตกตางกันแลวแตองคความรูที่ไดรับสืบทอดมา ตํารับยาสมุนไพรแตละตํารับที่ใชก็แตกตางกันไปตามพื้นที่
อาศัยของหมอพื้นบานแตละคน โดยสวนมากการรักษาจะใชตํารับยากินเพียงอยางเดียว และมีการใชยาลาง
เมื่อคนไขหายโรค แตมีหมอพื้นบาน บางคนพัฒนาตํารับ เปนทั้งยากิน ยาเหน็บ และยารม ในการรักษาโรค
ริดสีดวงทวาร องคความรูการรักษาโรคริดสีดวงทวารของหมอพื้นบานจังหวัดศรีสะเกษอาศัยหลักความรู
รวมกับความเชื่อในการรักษาโรค ไมสามารถแบงแยกออกจากกันได เปนดั่งการรักษากายพรอมกับการรักษา
ใจ มีเพียงการติดตามผลการรักษาที่ใชองคความรูอันเกิดจากการสั่งสมประสบการณของหมอพื้นบานในการ
ซักถามคนไขวามีอาการดีขึ้นหรือแยลงอยางไร เพื่อเปนขอมูลประกอบการวางแผนการรักษาตอไป
ขอสรุป หมอพื้นบานจังหวัดศรีสะเกษแตละคนมีองคความรูในการรักษาโรคริดสีดวงทวารที่แตกตางกันแตก็มี
ความเชื่อมโยงกันในเรื่องของความเชื่อเรื่องพระพุทธศาสนาและกฎแหงกรรมเปนหลักประกอบกับการใชยา
สมุนไพรในการรักษาโรคริดสีดวงทวาร ควรมีการจัดการองคความรูที่ไดเปนระบบ และพัฒนาตอยอดเพื่อเปน
แนวทางในการรักษาทางการแพทยแผนไทยตอไป
153