Page 169 - J Trad Med 21-1-2566

วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 21 ฉบับที่ 1 มกราคม-เมษายน 2566 Vol. 21 No. 1 January-April 2023
J Thai Trad Alt Med Vol. 21 No. 1 Jan-Apr 2023 149

นิพนธ์ต้นฉบับ

การศึกษาสถานการณ์แพทย์แผนจีนในระบบสาธารณสุขไทย

ฐิตารัตน์ ศุทธะชัยอนันต์ , วรชัย คงแสงไชย, วิรัลพัชร เสียงประเสริฐ
*
สถาบันการแพทย์ไทย-จีน กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข ตำาบลตลาดขวัญ อำาเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี 11000
* ผู้รับผิดชอบบทความ: thitarat_sut@hotmail.com

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์แพทย์แผนจีนในประเทศไทย โดยศึกษา (1) ข้อมูลการปฏิบัติงาน
ของแพทย์แผนจีน กลุ่มตัวอย่างจำานวน 362 คน ซึ่งผ่านการสอบขึ้นทะเบียนและได้ใบอนุญาตประกอบวิชาชีพที่ปฏิบัติ
งานในประเทศไทย (2) ข้อมูลผู้จบการศึกษาจากสถาบันการศึกษาที่ผลิตบุคลากรแพทย์แผนจีนทั้งในประเทศไทยและต่าง
ประเทศ (สาธารณรัฐประชาชนจีน) 4 ปีย้อนหลัง (ระหว่างปีการศึกษา 2560 - 2563) และ (3) ข้อมูลจำานวนการวินิจฉัย
โรคด้านการแพทย์แผนจีน ตั้งแต่ปีงบประมาณ 2560 - 2564 โดยสืบค้นข้อมูลจากระบบ Health Data Center (HDC) ของ
กระทรวงสาธารณสุข เก็บข้อมูลจากแบบสำารวจที่ผู้วิจัยสร้างขึ้นผ่านระบบออนไลน์ (google form) ดำาเนินการวิเคราะห์
ข้อมูลโดยใช้ค่าความถี่ และร้อยละ ผลการศึกษา พบว่า แพทย์แผนจีนปฏิบัติงานในเอกชนมากที่สุด จำานวน 163 คน
(ร้อยละ 45.0) รองลงมาปฏิบัติงานในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข จำานวน 161 คน (ร้อยละ 44.5) ปฏิบัติงานนอกสังกัด
กระทรวงสาธารณสุข จำานวน 24 คน (ร้อยละ 6.6) และปฏิบัติงานในสังกัดองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น/กรุงเทพมหานคร
จำานวน 14 คน (ร้อยละ 3.9) โดยแพทย์แผนจีนในสังกัดกระทรวงสาธารณสุขเป็นข้าราชการในตำาแหน่งนักวิชาการ
สาธารณสุข จำานวน 70 คน รองลงมาเป็นลูกจ้างชั่วคราวตำาแหน่งนักวิชาการสาธารณสุขและตำาแหน่งแพทย์แผนจีน
จำานวน 69 คน และแพทย์แผนจีนที่ปฏิบัติงานในสังกัดองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น/กรุงเทพมหานครเป็นข้าราชการ
ตำาแหน่งแพทย์แผนจีนจำานวน 4 คน จากการศึกษาข้อมูลผู้จบการศึกษาจากสถาบันการศึกษาที่เปิดสอนหลักสูตรการ
แพทย์แผนจีนทั้งในและต่างประเทศและสอบขึ้นทะเบียนได้รับใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบโรคศิลปะสาขาการแพทย์แผน
จีน ระหว่างปีการศึกษา 2560 - 2563 พบว่า มีจำานวนรวมทั้งสิ้น 926 คน หรือเฉลี่ยมีกำาลังการผลิต 232 คน ต่อปี เมื่อนำา
มาวิเคราะห์ร่วมกับข้อมูลการวินิจฉัยโรคด้านการแพทย์แผนจีน 5 ปีย้อนหลัง (ปีงบประมาณ 2560 - 2564) พบว่า การ
วินิจฉัยโรคของแพทย์แผนจีนมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นมากอย่างต่อเนื่องในโรคที่เป็นปัญหาสาธารณสุข ในขณะที่จำานวนสถาน
พยาบาลที่ให้บริการด้านการแพทย์แผนจีนทั่วประเทศมีเพียง 984 แห่ง จากหน่วยบริการทั่วประเทศ จำานวน 13,602 แห่ง
(ร้อยละ 7.2) ซึ่งไม่เพียงพอต่อการรับบริการด้านการแพทย์แผนจีน และจำาเป็นต้องสรรหากำาลังคนด้านการแพทย์แผนจีน
เพิ่มเติมเพื่อให้สอดคล้องตามแผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (ด้านสาธารณสุข) นอกจากนี้พระราชบัญญัติการประกอบโรค
ศิลปะ (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2556 มาตรา 5 (7) กำาหนดให้สาขาการแพทย์แผนจีนเป็นสาขาหนึ่งของการประกอบโรคศิลปะ
โดยมีคณะกรรมการวิชาชีพสาขาการแพทย์แผนจีนกำากับดูแล ดังนั้น กระทรวงสาธารณสุขควรเร่งดำาเนินการอย่างเป็น
รูปธรรมในการพิจารณาให้มีการกำาหนดตำาแหน่งแพทย์แผนจีน เนื่องจากพบว่า“แพทย์แผนจีน” ที่เป็นข้าราชการใน
สังกัดกระทรวงสาธารณสุขปฏิบัติงานในตำาแหน่ง “นักวิชาการสาธารณสุข” ซึ่งไม่ตรงตามมาตรฐานวิชาชีพ

คำ�สำ�คัญ: แพทย์แผนจีน, ผู้ประกอบโรคศิลปะสาขาการแพทย์แผนจีน, คณะกรรมการวิชาชีพสาขาการแพทย์
แผนจีน,การแพทย์แผนจีนบัณฑิต, ระบบสาธารณสุขไทย

Received date 05/10/22; Revised date 22/11/22; Accepted date 13/02/23

149