Page 241 - วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564

J Thai Trad Alt Med Vol. 19 No. 2 May-Aug 2021 471

มีความสำาคัญในการช่วยป้องกันการทำาลายเซลล์แบบ ในเลือดลดลง จึงมีการศึกษาฤทธิ์ลดไขมันในเลือด
ออกซิเดซัน เช่น การทำาลายเยื่อหุ้มเซลล์ (lipid ของสารสกัดส้มป่อยต่อในสัตว์ทดลอง และใช้อะทอร์-

peroxidaton) และแทนนินยับยั้งการเกิดอนุมูล วาสแตตินซึ่งเป็นยาลดไขมันในเลือดที่ออกฤทธิ์ยับยั้ง
ซุปเปอร์ออกไซด์ มีหลักฐานมากขึ้นเกี่ยวกับสารที่พบใน เอนไซม์ HMG-CoA reductase เป็นกลุ่มควบคุม
[23]
พืช มีประโยชน์ต่อสุขภาพโดยช่วยลดคอเลสเตอรอล บวก จากการทบทวนวรรณกรรมพบว่าใบส้มป่อยมีสาร
ได้แก่ แทนนินซึ่งเป็นสารกลุ่มฟีนอลิกที่มีรายงานว่ามี สำาคัญ คือ วิตามินเอ บีตาแคโรทีน และบีตาแคโรทีน
ฤทธิ์ลดไขมัน [22,24] ส่วนแซโพนินซึ่งเป็นสารกลุ่มเทอร์- รวม ในปริมาณสูงมากกว่าผักพื้นบ้านทั้งหลาย แต่ใน
พีนอยด์หรือสเตอรอยด์ก็มีรายงานว่ามีฤทธิ์ลดไขมัน การศึกษานี้ใช้สารสกัดด้วยนำ้าจากใบส้มป่อย จึงไม่น่า

เช่นกัน [23,25-26] นอกจากนี้ ยังมีรายงานว่าแซโพนินมี จะได้สารกลุ่มนี้ออกมาในสารสกัดเพราะเป็นสารที่ไม่
ประสิทธิผลในการป้องกันภาวะไขมันในเลือดสูง โดย ละลายนำ้า ดังนั้น ฤทธิ์ดักจับอนุมูลซุปเปอร์ออกไซด์
ฤทธิ์ลดระดับไขมันในเลือดของแซโพนินอาจเนื่องจาก หรือฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ HMG-CoA reductase ของ

การยับยั้งการดูดซึมคอเลสเตอรอลในลำาไส้เล็ก ทำาให้ สารสกัดใบส้มป่อย ไม่น่าจะเกิดจากสารกลุ่มนี้
เพิ่มการขับถ่ายคอเลสเตอรอลทางอุจจาระ [23,26] การ การทดสอบผลของสารสกัดส้มป่อยต่อระดับ

ต้านออกซิเดซันของทั้งแทนนินและแซโพนินที่พบใน ไขมันในเลือดของหนูที่เหนี่ยวนำาให้มีระดับไขมันใน
สารสกัดส้มป่อย อาจมีส่วนช่วยลดการเกิดพยาธิ- เลือดสูง พบว่าสารสกัดส้มป่อยขนาด 200, 400 และ
สภาพที่เป็นผลจากอนุมูลอิสระ จึงลดความเสี่ยงต่อ 800 มก./กก./วัน สามารถลดระดับคอเลสเตอรอลและ

การเกิดภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง จากการศึกษาผล LDL ได้ในปริมาณใกล้เคียงกันกับยาอะทอร์วาสแตติน
ต่อการทำางานของเอนไซม์ HMG-CoA reductase 20 มก./กก./วัน และฤทธิ์ดังกล่าวของสารสกัด

พบว่า สารสกัดส้มป่อยสามารถยับยั้งเอนไซม์ HMG- ส้มป่อยมีแนวโน้มแปรตามขนาดของสารสกัดที่ให้
CoA reductase ร้อยละ 84.30 ± 1.05 (IC = 71.38 แสดงให้เห็นว่าสารสกัดส้มป่อยสามารถลดระดับ
50
± 5.8 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร) และยาพราวาสแตติน คอเลสเตอรอลและ LDL ในหนูที่เหนี่ยวนำาให้ไขมัน

ยับยั้งเอนไซม์นี้ ร้อยละ 90.55 ± 1.08 เนื่องจาก ในเลือดสูงได้ การแสดงฤทธิ์ลดไขมันในเลือดของ
ส้มป่อยเป็นสารสกัดหยาบจึงใช้ขนาดสูงกว่ายา สารสกัดส้มป่อย อย่างน้อยอาจมีกลไกการออกฤทธิ์
มาตรฐานมากในการยับยั้งเอนไซม์ใกล้เคียงกัน แม้ว่า ผ่านการยับยั้งเอนไซม์ HMG-CoA reductase เช่น

การศึกษานี้เป็นการทำางานของเอนไซม์ภายนอก เดียวกันกับกลไกการออกฤทธิ์ลดการสังเคราะห์
ร่างกาย (in vitro) ซึ่งฤทธิ์ดังกล่าวอาจจะเหมือนหรือ คอเลสเตอรอลของอะทอร์วาสแตติน ทำาให้ระดับ
แตกต่างจากการศึกษาในร่างกายสัตว์ทดลองหรือ ไขมันลดลง นอกจากนี้ ฤทธิ์ต้านออกซิเดซันของ

มนุษย์ แต่อย่างน้อยผลการศึกษานี้แสดงให้เห็นว่า ส้มป่อยอาจมีส่วนช่วยลดการเกิดหลอดเลือดแดงแข็ง
สารสกัดส้มป่อยอาจลดไขมันได้โดยยับยั้งเอนไซม์ โดยลดการเกิดออกซิเดซันของ LDL ซึ่งเป็นขั้นตอน

HMG-CoA reductase ซึ่งเป็น rate limiting step สำาคัญในกระบวนการเกิดผนังหลอดเลือดแข็งหรือ
ในการกระบวนการสังเคราะห์คอเลสเตอรอลเช่นเดียว อุดตัน จึงเป็นผลลดความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะหลอด
กับยาลดไขมันในเลือดกลุ่ม statin ทำาให้ระดับไขมัน เลือดแดงแข็ง