Page 205 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 2
P. 205
J Thai Trad Alt Med Vol. 18 No. 2 May-Aug 2020 427
ตารางที่ 3 ต้นทุนต่อหน่วยกิจกรรมและข้อมูลสนับสนุนด้านการแพทย์แผนไทย
จำานวน รูปแบบ
กิจกรรม ต้นทุน สถาน การให้ ข้อมูลสนับสนุน
บริการ บริการ
(กลุ่มหญิงตั้งครรภ์และหลังคลอด)
การนวดกระตุ้น 75.5 3 - น�้านมไม่ไหลหรือ ภาวะน�้านมไม่ไหลหรือน�้านมไหลน้อย สามารถพบได้บ่อยในแม่
น�้านม น�้านมไหลน้อย หลังคลอด ท�าให้น�้านมไม่เพียงพอต่อความต้องการของทารก ซึ่ง
สารอาหารที่ส�าคัญที่สุดของทารกที่ควรจะได้รับหลังจากการ
คลอด คือ น�้านมแม่ ดังนั้นการนวดกระตุ้นน�้านมเพื่อแก้ไขภาวะ
ดังกล่าว ด้วยศาสตร์การแพทย์แผนไทยเป็นการบูรณาการดูแล
และส่งเสริมแม่หลังคลอดร่วมกับคัมภีร์ปฐมจินดา โดยในคัมภีร์
ได้กล่าวไว้ว่า การมีบุตรที่ดีได้นั้นจะต้องอาศัยน�้านมจากมารดา
ที่มีลักษณะดีและมีปริมาณที่มากพอ เพื่อป้องกัน ส่งเสริมให้มี
[12]
สุขภาพแข็งแรง
การนวดและประคบเต้านมในมารดาหลังคลอดเป็นหนึ่งใน
หัตถการที่ใช้ในการแก้ปัญหาน�้านมไม่ไหลหรือน�้านมน้อยใน
มารดาหลังคลอด โดยเป็นการกระตุ้นการไหลเวียนเลือดให้มา
เลี้ยงบริเวณเต้านมมากขึ้นและกระตุ้นการสร้างฮอร์โมนออกซีโท
ซิน ที่มีผลในการกระตุ้นการหลั่งน�้านม โดยจากการศึกษา พบ
ว่า การนวดและประคบเต้านม มีผลท�าให้มารดาของทารกที่เกิด
ก่อนก�าหนดมีปริมาณน�้านมเพิ่มขึ้น และน�้านมไหลเร็วกว่า
มารดาที่ไม่ได้รับการนวดและประคบเต้านม ซึ่งรูปแบบการ
[13]
แก้ไขปัญหามารดาน�้านมในปัจจุบันใช้ยา Domperidone ซึ่งเป็น
ยาซึ่งมีผลข้างเคียงส่งผลเกิดอาการปากแห้ง ปวดบริเวณหน้าอก
ท้องเสีย อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ดังนั้น การนวดกระตุ้นน�้านมจึง
เป็นทางเลือกที่ดีในการส่งเสริมสุขภาพมารดาหลังคลอด
การทับหม้อเกลือ 303.6 10 - หลังคลอดปกติ 7 การทับหม้อเกลือได้รับการบรรจุเข้าไปในศาสตร์และศิลป์ของ
(นวด + อบ + วัน ถึง 3 เดือน วันละ ทางด้านแพทย์แผนไทย เพื่อช่วยฟื้นฟูสุขภาพของหญิงหลัง-
ประคบ + 1 ครั้ง ติดต่อกันไม่ คลอดให้คืนสู่สภาพปกติ อีกทั้งยังเป็นการช่วยให้เลือดไหลเวียนดี
ทับหม้อเกลือ) เกิน 1 สัปดาห์ กล้ามเนื้อและร่างกายโดยทั่วไปผ่อนคลาย พักผ่อนได้ดี ลด
- ผ่าคลอด ช่วงหลัง อาการปวดท้องน้อยและอาการปวดเมื่อยตามส่วนต่าง ๆ ของ
คลอดเกิน 1 เดือน ร่างกาย ป้องกันหรือลดการเกิดตะคริว ช่วยขับน�้าคาวปลา ช่วย
(แผลผ่าตัดหายแล้ว) ให้มดลูกเข้าอู่เร็วขึ้น บรรเทาอาการท้องผูก ช่วยเพิ่มน�้านมและ
ติดต่อกันไม่เกิน ท�าให้น�้านมไหลสะดวกขึ้น
[14]
1 สัปดาห์ การทับหม้อเกลือหลังคลอดเป็นการดูแลสุขภาพหญิงหลังคลอด
มาแต่โบราณ โดยปัจจุบันใช้ในสถานบริการอย่างแพร่หลาย โดย
มีการก�าหนดแนวเวชปฏิบัติในการทับหม้อเกลือไว้อย่างชัดเจน