Page 174 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 2
P. 174
396 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 18 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2563
ผลการรักษาที่ดีขึ้นเรื่อย ๆ เป็นผลจากทั้งการพบผู้ ผู้ป่วยมะเร็งจะต่างจากภาวะอดอาหาร ในผู้ป่วยมะเร็ง
ป่วยในระยะแรก ๆ มากขึ้นแม้ว่าระยะที่ 1 จะไม่มาก มีการใช้พลังงานขณะพักเพิ่มขึ้น มีตับโต มีการเผา
แต่ระยะที่ 2 และระยะที่ 3 มากขึ้น ระยะที่ 4 เป็นระยะ ผลาญพลังงานมากขึ้น ใช้เวลา 6-9 เดือนผู้ป่วยจะ
กระจายลดลง ท�าให้การรักษาสามารถท�าได้เต็มทั้ง 3 รับประทานอาหารได้น้อยลง มีการสังเคราะห์สาร
รูปแบบ คือ การผ่าตัด การฉายแสง และเคมีบ�าบัด มี อักเสบใช้เวลา 3-6 เดือน เกณฑ์การวินิจฉัยภาวะผอม
[5]
ผู้เสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งปีละ 5 หมื่นคน พยาธิสภาพ หนังหุ้มกระดูก น�้าหนักลดร้อยละ 5 ใน 12 เดือน หรือ
2
ของโรคมะเร็งที่ส�าคัญคือภาวะโภชนาการ ผู้ป่วย BMI < 20 kg/m สารชีวเคมีมีการเพิ่มขึ้นของ
มะเร็งจะเกิดภาวะในลักษณะที่เรียกว่า “หนังหุ้ม C-reactive protein, interleukin-6 (IL-6) ซีด he-
กระดูกจากมะเร็ง’’ (cancer cachexia) ในระยะ 10- moglobin < 12%, serum albumin < 3.2 g/dl [10]
15 ปีมานี้ มีการศึกษาจากทั้งสัตว์ทดลองและในผู้ป่วย ผู้ป่วยเข้าสู่ภาวะผอมหนังหุ้มกระดูกรุนแรง มีการสูญ
พบว่าสาเหตุส�าคัญในการเกิดภาวะหนังหุ้มกระดูกมี เสียกล้ามเนื้อ ไขมันและระบบภูมิคุ้มกันร่างกายใช้
[13]
ความเกี่ยวข้องกับการตอบสนองของร่างกายทาง เวลา 3 เดือนสุดท้ายก่อนเสียชีวิต ผู้ป่วยมะเร็งที่มี
ระบบภูมิคุ้มกันต่อมะเร็ง ท�าให้เกิด pro-inflamma- ภาวะน�้าหนักตัวลด มีอาการเหนื่อยเพลีย อ่อนแรง
tory cytokines ขึ้น เช่น Tumor-Necrotic Factor มวลกระดูกและกล้ามเนื้อ และความสามารถปฏิบัติ
(TNF), interleukin-1 (IL-1) interleukin-6 (IL-6) กิจวัตรประจ�าวันลดลง น�าไปสู่ภาวะติดเตียง ภาพ
และ interferon gamma เป็นต้น cytokines เหล่านี้ ลักษณ์เปลี่ยนแปลง ส่งผลให้สัมพันธภาพทางสังคม
ท�าให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเมตาบอลิซึมและการ ลดลง ความล้มเหลวต่อแผนการรักษาคุณภาพชีวิตต�่า
เบื่ออาหาร (metabolic changes and anorexia) ลง [9,18-19] เป้าหมายการดูแลทางโภชนาการ ได้แก่ การ
นอกจากนี้ยังมี lipid mobilizing factors และ pro- ให้อาหารที่เหมาะสม ปัจจุบันไม่มีข้อมูลที่สนับสนุน
tein mobilizing factors มีผลท�าให้เกิดกลุ่มอาการ ว่าการให้อาหารที่มีพลังงานมากขึ้น จะรักษาภาวะนี้ได้
หนังหุ้มกระดูก [2-3,6-12] จากพยาธิสภาพดังกล่าว เพราะสาเหตุไม่ได้มาจากการขาดพลังงานอย่างเดียว
ร่างกายมีอัตราการใช้พลังงานขณะพักมากขึ้น มีภาวะ การรักษามะเร็งระยะลุกลามที่พอเพียง ข้อมูลทาง
ดื้ออินซูลิน ร่างกายมีการน�าโปรตีนส่วนหนึ่งไปใช้ใน วิชาการเพื่อการตัดสินใจเลือกแนวทางการรักษาอื่น
การเติบโตของเนื้องอก มีการสร้างสารท�าลายโปรตีน เข้ามาร่วมรักษาในรายที่มะเร็งแพร่กระจายแล้ว
มีโปรตีนหมุนเวียนในร่างกายมากแม้ว่าน�้าหนักลดลง แนะน�าให้น�ามาใช้เพื่อเพิ่มคุณภาพชีวิต [3-4,6] และพบ
เนื่องจากตับสร้างโปรตีนกลุ่มที่มีการตอบสนองหรือ ว่าสารเคอคิวมินในขมิ้นชันช่วยยับยั้งเซลล์มะเร็ง มี
เปลี่ยนแปลงระดับเมื่อร่างกายอยู่ในภาวะเครียด รายงานเป็นสารต้านการอักเสบ เมื่อใช้ร่วมกับการ
(Acute Phase Protein response: APRP) เช่น C- รักษามะเร็ง ป้องกันการแพร่กระจายมะเร็งได้ร้อยละ
reactive protein, serum myeloid A, protein beta 78 ช่วยลดการเกิดหลอดเลือดใหม่ โดยวัดจากสารสื่อ
macroglobulin [2-3,6-7,13-17] ภาวะโภชนาการผู้ป่วย กลางชีวเคมี ชื่อว่าไซโคลออกชิจิเนส-2 (cyclooxy-
มะเร็งวัดจากการลดลงของน�้าหนักตัวของผู้ป่วยเป็น genase-2: COX-2) และวาสคิวลา เอนโดทีเรียล
สิ่งที่บอกถึงความก้าวหน้าของโรค น�้าหนักตัวลดของ โกรท แฟคเตอร์ (Vascular Endothelial Growth
